Köpeklerde Katarakt
Katarakt köpek gözünü etkileyen en yaygın hastalıklardan biridir. Katarakt oluşumunun çok farklı formu ve nedeni vardır ve her ırktan ve yaştan köpek bu durumdan etkilenebilir. Ancak kataraktın bazı türleri yaygın olarak bazı spesifik türlerde görülür. Yaygın görülmeleri gerçeğine rağmen, köpeklerde katarakt ile ilgili hala bilinmeyen birçok şey mevcuttur. Günümüzdeki tek tedavi yöntemi operasyondur, ancak bunun sonucunun iyi olması doğru hasta seçimi ile ilgilidir. Bu yazı ile hastalardaki kataraktın başlama yaşı ve bunların tedavi seçeneklerini içeren bazı farklı katarakt türlerinden bahsedilecektir.
Katarakt nedir?
Katarakt kelime olarak Lens’in (Göz Merceği) yapısının bozulmasıdır. Bu bozulma lensi oluşturan fiberlerin ve lens kapsülünün normal yapısının bozulması anlamındadır. Bu bozulma sonucunda lensin saydamlığı azalır ve kaybolur, dolayısı ile görüş kaybı şekillenir. Katarakt genellikle göz bebeği olarak anılan bölgede yani lensin bulunduğu bölgede beyazlaşma yada sıkıştırılmış bu görünümünde kendini belli eder. Kısacası katarakt, gözün içindeki lensin saydamlığını kaybetmesi ve görmeyi bir perde gibi engellemesi durumudur.
Nuclear sclerosis nedir ?
Genellikle insanların yaşlı köpeklerini, gözlerinde “katarakt şekillendi” şikayeti ile kliniklerimize getirdiklerini görmekteyiz. Ancak çoğu zaman getirilen bu köpeklerde katarakt bulunmamaktadır. Bununla birlikte, getirilen bu köpeklerde katarakta benzeyen ve 'nuclear sclerosis' olarak anılan ve görüş kaybına neden olmayan lensin daha yaygın bir durum söz konusu olmaktadır. Nuclear sclerosis yaşlanan köpeklerin lenslerinde yaşlanmaya bağlı şekillenen bir değişikliktir. Bu durum lenste hafif derecede grileşme ile kendini belli eder. Ayrıca genellikle her iki gözde de aynı anda şekillenir ve yaygın olarak altı yaşın üzerindeki birçok köpekte görülebilir. Lensteki saydamlık kaybının nedeni lensin doğrusal fiberlerinin yaşlılığa bağlı olarak sıkışması nedeniyle oluşur. Bu durumdaki bir köpekte önemli derecede bir görüş problemi olmadığından dolayı tedavi uygulaması gerekli değildir. Zaten bu duruma karşı yapılacak bir işlemde yoktur.
Katarakt nasıl şekillenir?
Her ne kadar kataraktın birçok farklı formu ve nedeni olsa da, her katarakt benzer şekilde meydana gelir. Sağlıklı bir lens vücuttan izole bir şekilde kendi protein yapısına sahiptir ve yapısındaki su düzeyini sabit tutmaktadır. Oluşumunda %66 su ve %33 protein bulunmaktadır. Ayrıca lensin bu su/protein dengesini kontrol eden ve sabit tutan karmaşık bir Na (sodyum) – su pompa sistemi vardır. Lensin biyokimyasal sisteminin hasara uğraması durumunda bu pmpa sistemi bozulmaya başlar ve lens içine doğru fazladan su hareketi başlar. Ek olarak çözünmeyen protein miktarı da yükselir. Lensin kendi yapısına su çekmesinden kaynaklanan bu değişiklikler sonucunda, lensin saydamlığı zamanla azalır ve kaybolur ve katarakt meydana gelir.
Kataraktın başlama yaşı:
Kataraktın tipini belirlemede, kataraktın köpekte şekillenmeye başladığı yaş dönemi çok önemlidir. Başlangıç yaşı özellikle bazı özel ırk köpeklerde herediter özelliklere bağlı olarak şekillenmişse önem taşımaktadır.
Kongenital Kataraktlar: Bu tür kataraktlar doğumla birlikte mevcutturlar ve genellikle her iki gözde birden şekillenmişlerdir. Hasta her ne kadar bu şekilde doğmuş olsa da bu durumun kesinlikle kalıtımsal olduğunu söylemek yanlış olur. Enfeksiyonlar ya da toksinler yavrular hala anne rahminde iken bu çeşit kataraktların oluşumuna neden olabilirler. Ancak Minyatür Schnauzer’lerde olduğu gibi primer kongenital kataraktlar kalıtımsaldır.
Gelişimsel (Erken Dönem Şekillenen) Kataraktlar: Gelişimsel kataraktlar hayatın erken dönemlerinde şekillenen kataraktlardandır. Kongenital kataraktlarda olduğu gibi durum kalıtımsal olabilir ya da travma, diabetes mellitus, enfeksiyon veya toksikasyon gibi dış faktörler nedeni ile şekillenirler. Kalıtımsal kataraktlar bazı ırklarda özellikle bu yaşlarda daha yaygındır ve bu ırklar Afgan tazısı ve Poodle türü gibi birçok ırkı kapsamaktadır.
Yaşlılığa Bağlı (Senil – Geç Dönem Şekillenen) Kataraktlar: Köpeklerde altı yaşın üzerinde şekillenen kataraktlar “senil” kataraktlar olarak adlandırılır. Köpeklerde insanlara oranla daha az sıklıkta şekillenir. Bu yaştaki köpeklerde katarakt sıklıkla Nuclear sclerosis durumu ile karıştırılmaktadır.
Kalıtımsal Kataraktlar:
Köpeklerde kalıtımsal kataraktlar bağımsız şekillenebildikleri gibi göz ile ilgili diğer hastalıklarla birlikte de şekillenebilir. Aşağıdaki tabloda kalıtımsal katarakt şekillenebilecek köpekler ve kataraktın başlama yaşları verilmiştir. Eğer bir köpekte kalıtımsal katarakt teşhisi konulmuşsa, bu köpek kendisinden gelişecek olan soylarına da bu problemi taşıyacağı düşüncesi ile çiftleştirilmemeli ve hatta kısırlaştırılmalıdır. Kalıtımsal kataraktlar; İngiliz Cocker, Golden ve Labrador retriever’da doğuştan, Afgan tazısı ve Alman çoban köpeğinde ise gençlik döneminde gözlenmektedir.
Bazı Köpek Irkları ve Katarakt Başlama Yaşı
Afghan Hound 6-12 ay
American Cocker Spaniel 6 ay ve üzeri
Boston Terrier Kongenital
Chesapeake Bay Retriever 1 yaş ve üzeri
German Shepherd 8 hafta ve üzeri
Golden Retriever 6 ay ve üzeri
Labrador Retriever 6 ay ve üzeri
Miniature Schnauzer Kongenital ya da 6 ay ve üzeri
Old English Sheepdog Kongenital
Siberian Husky 6 ay ve üzeri
Staffordshire Bull Terrier 6 ay ve üzeri
Standard Poodle 1 yaş ve üzeri
Welsh Springer Spaniel Kongenital
West Highland White Terrier Kongenital
Köpeklerde katarakt şekillenmesine neden olan en yaygın metabolik hastalık “diabetes mellitus” dur. Eğer diyabetli bir köpek bir yıl ya da daha fazla izlenecek olursa, hemen hemen hepsinde katarakt geliştiği gözlenecektir. Diyabetli köpeklerde göz merceği içerisindeki glukoz konsantrasyonları yükselir. Diyabetli köpeklerin göz merceğindeki bu fazla glukoz sorbitole dönüştürülür ki bu, göz merceği içerisine doğru su akışının artmasına neden olur. Diyabetli köpeklerde katarakt eğer köpeğin beslenmesi ve bu diyabet durumu düzenlenmez ise, aşırı hızlı bir şekilde meydana gelir ve genellikle her iki göz birden etkilenir. Eğer hastanın durumu başarılı bir şekilde üç aydan fazla süre kontrol altında tutulabilmiş ise diyabetli köpeklerde operatif olarak göz merceğinin uzaklaştırılması işlemi başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Travmanın Katarakt Gelişimine Etkisi:
Otomobil kazarı ya da diken, havalı tüfek saçması veya diğer batıcı objeler ile meydana gelen travmalar göz merceğinde hasara neden olabilir ve katarakt şekillenebilir. Bu çeşit kataraktlar genellikle tek bir gözde şekillenir ve operasyon ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Tedavi Yöntemleri:
Köpeklerde kataraktın tedavisi göz merceğinin operasyon ile uzaklaştırılması ile gerçekleştirilir. Bu durumun operasyon dışında henüz herhangi bir tedavi yöntemi yoktur. Günümüzde hızlı bir şekilde gelişen Veteriner cerrahi alanındaki yenilikler nedeni ile problemli göz merceğinin operasyonla uzaklaştırılması işlemi artan bir şekilde yaygınlaşmaktadır. Problemli göz merceğinin operasyon ile uzaklaştırılmasında birçok farklı teknik bulunmaktadır, bunlar; tüm göz merceğinin ve çevresindeki kapsülünün uzaklaştırılması, kapsülünün tamamının uzaklaştırılmadan sadece göz merceğinin uzaklaştırılması, göz merceğinin fako yöntemi ile parçalanmasından sonra uzaklaştırılmasıdır. Tüm bu teknikler başarılı sonuçlar doğurabilecek tekniklerdir. Ancak daha başarılı bir sonuç için, eksiksiz yapılacak bir muayene ile hastanın operasyona uygun bir aday olup olmadığının belirlenmesi gereklidir. Genel durumları düzeltilmemiş diyabetli hastalar, günlük işlemlerin uygulanmasına izin vermeyen agresif mizaçlı köpekler ya da sağlık durumları zayıf veya kötü olan hastalar operasyon uygulanması için iyi birer aday değillerdir. Eğer hasta sahipleri köpeklerinde katarakt şekillendiğinden kuşkulanıyorlarsa mutlaka bu hastaların sıkı bir şekilde takip edilmeleri gerektiği belirtilmeli ve hastanın durumu kesin bir şekilde belirlendikten sonra en etkili tedavi yöntemi seçilmelidir. Katarakt operasyonundan sonra 2-4 ay süre ile göz damlaları kullanılır. Hastanın kendi gözüne zarar vermemesi ve enfeksiyon kaptırmaması amacıyla koruyucu yakalık kullanılmalıdır. Operasyon uygulanmış bu hastaların bir süre evde tutulmaları da gereklidir. Kalıtımsal kataraktın önlenmesinde yapılabilecek tek şey, bu hayvanların üremelerinin engellenmesidir aksi halde yavrularında da benzer problemlerin görüleceği unutulmamalıdır.
Orijinal Kaynak: Foster R, Smith M. Cataract in dogs. Erişim: https://www.petcoach.co/article/cataract Erişim Tarihi: 2 Şubat 2008
Çeviren: Veteriner Hekim M. Alper Çetinkaya
Katarakt nedir?
Katarakt kelime olarak Lens’in (Göz Merceği) yapısının bozulmasıdır. Bu bozulma lensi oluşturan fiberlerin ve lens kapsülünün normal yapısının bozulması anlamındadır. Bu bozulma sonucunda lensin saydamlığı azalır ve kaybolur, dolayısı ile görüş kaybı şekillenir. Katarakt genellikle göz bebeği olarak anılan bölgede yani lensin bulunduğu bölgede beyazlaşma yada sıkıştırılmış bu görünümünde kendini belli eder. Kısacası katarakt, gözün içindeki lensin saydamlığını kaybetmesi ve görmeyi bir perde gibi engellemesi durumudur.
Nuclear sclerosis nedir ?
Genellikle insanların yaşlı köpeklerini, gözlerinde “katarakt şekillendi” şikayeti ile kliniklerimize getirdiklerini görmekteyiz. Ancak çoğu zaman getirilen bu köpeklerde katarakt bulunmamaktadır. Bununla birlikte, getirilen bu köpeklerde katarakta benzeyen ve 'nuclear sclerosis' olarak anılan ve görüş kaybına neden olmayan lensin daha yaygın bir durum söz konusu olmaktadır. Nuclear sclerosis yaşlanan köpeklerin lenslerinde yaşlanmaya bağlı şekillenen bir değişikliktir. Bu durum lenste hafif derecede grileşme ile kendini belli eder. Ayrıca genellikle her iki gözde de aynı anda şekillenir ve yaygın olarak altı yaşın üzerindeki birçok köpekte görülebilir. Lensteki saydamlık kaybının nedeni lensin doğrusal fiberlerinin yaşlılığa bağlı olarak sıkışması nedeniyle oluşur. Bu durumdaki bir köpekte önemli derecede bir görüş problemi olmadığından dolayı tedavi uygulaması gerekli değildir. Zaten bu duruma karşı yapılacak bir işlemde yoktur.
Katarakt nasıl şekillenir?
Her ne kadar kataraktın birçok farklı formu ve nedeni olsa da, her katarakt benzer şekilde meydana gelir. Sağlıklı bir lens vücuttan izole bir şekilde kendi protein yapısına sahiptir ve yapısındaki su düzeyini sabit tutmaktadır. Oluşumunda %66 su ve %33 protein bulunmaktadır. Ayrıca lensin bu su/protein dengesini kontrol eden ve sabit tutan karmaşık bir Na (sodyum) – su pompa sistemi vardır. Lensin biyokimyasal sisteminin hasara uğraması durumunda bu pmpa sistemi bozulmaya başlar ve lens içine doğru fazladan su hareketi başlar. Ek olarak çözünmeyen protein miktarı da yükselir. Lensin kendi yapısına su çekmesinden kaynaklanan bu değişiklikler sonucunda, lensin saydamlığı zamanla azalır ve kaybolur ve katarakt meydana gelir.
Kataraktın başlama yaşı:
Kataraktın tipini belirlemede, kataraktın köpekte şekillenmeye başladığı yaş dönemi çok önemlidir. Başlangıç yaşı özellikle bazı özel ırk köpeklerde herediter özelliklere bağlı olarak şekillenmişse önem taşımaktadır.
Kongenital Kataraktlar: Bu tür kataraktlar doğumla birlikte mevcutturlar ve genellikle her iki gözde birden şekillenmişlerdir. Hasta her ne kadar bu şekilde doğmuş olsa da bu durumun kesinlikle kalıtımsal olduğunu söylemek yanlış olur. Enfeksiyonlar ya da toksinler yavrular hala anne rahminde iken bu çeşit kataraktların oluşumuna neden olabilirler. Ancak Minyatür Schnauzer’lerde olduğu gibi primer kongenital kataraktlar kalıtımsaldır.
Gelişimsel (Erken Dönem Şekillenen) Kataraktlar: Gelişimsel kataraktlar hayatın erken dönemlerinde şekillenen kataraktlardandır. Kongenital kataraktlarda olduğu gibi durum kalıtımsal olabilir ya da travma, diabetes mellitus, enfeksiyon veya toksikasyon gibi dış faktörler nedeni ile şekillenirler. Kalıtımsal kataraktlar bazı ırklarda özellikle bu yaşlarda daha yaygındır ve bu ırklar Afgan tazısı ve Poodle türü gibi birçok ırkı kapsamaktadır.
Yaşlılığa Bağlı (Senil – Geç Dönem Şekillenen) Kataraktlar: Köpeklerde altı yaşın üzerinde şekillenen kataraktlar “senil” kataraktlar olarak adlandırılır. Köpeklerde insanlara oranla daha az sıklıkta şekillenir. Bu yaştaki köpeklerde katarakt sıklıkla Nuclear sclerosis durumu ile karıştırılmaktadır.
Kalıtımsal Kataraktlar:
Köpeklerde kalıtımsal kataraktlar bağımsız şekillenebildikleri gibi göz ile ilgili diğer hastalıklarla birlikte de şekillenebilir. Aşağıdaki tabloda kalıtımsal katarakt şekillenebilecek köpekler ve kataraktın başlama yaşları verilmiştir. Eğer bir köpekte kalıtımsal katarakt teşhisi konulmuşsa, bu köpek kendisinden gelişecek olan soylarına da bu problemi taşıyacağı düşüncesi ile çiftleştirilmemeli ve hatta kısırlaştırılmalıdır. Kalıtımsal kataraktlar; İngiliz Cocker, Golden ve Labrador retriever’da doğuştan, Afgan tazısı ve Alman çoban köpeğinde ise gençlik döneminde gözlenmektedir.
Bazı Köpek Irkları ve Katarakt Başlama Yaşı
Afghan Hound 6-12 ay
American Cocker Spaniel 6 ay ve üzeri
Boston Terrier Kongenital
Chesapeake Bay Retriever 1 yaş ve üzeri
German Shepherd 8 hafta ve üzeri
Golden Retriever 6 ay ve üzeri
Labrador Retriever 6 ay ve üzeri
Miniature Schnauzer Kongenital ya da 6 ay ve üzeri
Old English Sheepdog Kongenital
Siberian Husky 6 ay ve üzeri
Staffordshire Bull Terrier 6 ay ve üzeri
Standard Poodle 1 yaş ve üzeri
Welsh Springer Spaniel Kongenital
West Highland White Terrier Kongenital
Köpeklerde katarakt şekillenmesine neden olan en yaygın metabolik hastalık “diabetes mellitus” dur. Eğer diyabetli bir köpek bir yıl ya da daha fazla izlenecek olursa, hemen hemen hepsinde katarakt geliştiği gözlenecektir. Diyabetli köpeklerde göz merceği içerisindeki glukoz konsantrasyonları yükselir. Diyabetli köpeklerin göz merceğindeki bu fazla glukoz sorbitole dönüştürülür ki bu, göz merceği içerisine doğru su akışının artmasına neden olur. Diyabetli köpeklerde katarakt eğer köpeğin beslenmesi ve bu diyabet durumu düzenlenmez ise, aşırı hızlı bir şekilde meydana gelir ve genellikle her iki göz birden etkilenir. Eğer hastanın durumu başarılı bir şekilde üç aydan fazla süre kontrol altında tutulabilmiş ise diyabetli köpeklerde operatif olarak göz merceğinin uzaklaştırılması işlemi başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Travmanın Katarakt Gelişimine Etkisi:
Otomobil kazarı ya da diken, havalı tüfek saçması veya diğer batıcı objeler ile meydana gelen travmalar göz merceğinde hasara neden olabilir ve katarakt şekillenebilir. Bu çeşit kataraktlar genellikle tek bir gözde şekillenir ve operasyon ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Tedavi Yöntemleri:
Köpeklerde kataraktın tedavisi göz merceğinin operasyon ile uzaklaştırılması ile gerçekleştirilir. Bu durumun operasyon dışında henüz herhangi bir tedavi yöntemi yoktur. Günümüzde hızlı bir şekilde gelişen Veteriner cerrahi alanındaki yenilikler nedeni ile problemli göz merceğinin operasyonla uzaklaştırılması işlemi artan bir şekilde yaygınlaşmaktadır. Problemli göz merceğinin operasyon ile uzaklaştırılmasında birçok farklı teknik bulunmaktadır, bunlar; tüm göz merceğinin ve çevresindeki kapsülünün uzaklaştırılması, kapsülünün tamamının uzaklaştırılmadan sadece göz merceğinin uzaklaştırılması, göz merceğinin fako yöntemi ile parçalanmasından sonra uzaklaştırılmasıdır. Tüm bu teknikler başarılı sonuçlar doğurabilecek tekniklerdir. Ancak daha başarılı bir sonuç için, eksiksiz yapılacak bir muayene ile hastanın operasyona uygun bir aday olup olmadığının belirlenmesi gereklidir. Genel durumları düzeltilmemiş diyabetli hastalar, günlük işlemlerin uygulanmasına izin vermeyen agresif mizaçlı köpekler ya da sağlık durumları zayıf veya kötü olan hastalar operasyon uygulanması için iyi birer aday değillerdir. Eğer hasta sahipleri köpeklerinde katarakt şekillendiğinden kuşkulanıyorlarsa mutlaka bu hastaların sıkı bir şekilde takip edilmeleri gerektiği belirtilmeli ve hastanın durumu kesin bir şekilde belirlendikten sonra en etkili tedavi yöntemi seçilmelidir. Katarakt operasyonundan sonra 2-4 ay süre ile göz damlaları kullanılır. Hastanın kendi gözüne zarar vermemesi ve enfeksiyon kaptırmaması amacıyla koruyucu yakalık kullanılmalıdır. Operasyon uygulanmış bu hastaların bir süre evde tutulmaları da gereklidir. Kalıtımsal kataraktın önlenmesinde yapılabilecek tek şey, bu hayvanların üremelerinin engellenmesidir aksi halde yavrularında da benzer problemlerin görüleceği unutulmamalıdır.
Orijinal Kaynak: Foster R, Smith M. Cataract in dogs. Erişim: https://www.petcoach.co/article/cataract Erişim Tarihi: 2 Şubat 2008
Çeviren: Veteriner Hekim M. Alper Çetinkaya
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Köpeklerde Katarakt" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
8 Beğeni 
Yazan Uzman
|
köpekte katarakt, katarakt, hayvanlarda katarakt, hayvanda katarakt, nuclear sclerosis, kongenital kataraktlar, kalıtımsal kataraktlar
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
