Çocuğunuzda Dikkat Dağınıklığı Var mı?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, pek çok toplumda, oldukça sık görülen, erken yaşlarda fark edilebilen bir durumdur.
Bir psikiyatrik bozukluk olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu çocukta şu belirtilerle ortaya çıkar:
• Aşırı hareketlilik
• Dikkat sorunları
• İstekleri erteleyememe
Kesin tanının konabilmesi için bu belirtilerin 7 yaşından önce başlamış olması ve günlük yaşamı etkileyecek boyutta olması gereklidir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar üç ayrı grupta yer alırlar.
• Sadece dikkat sorunu olanlar,
• Sadece hareketlilik ve dürtüsellik sorunu olanlar,
• Hem dikkat, hem dürtüsellik, hem de aşırı hareketli olanlar.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir çocukla yaşamanın zorlukları vardır. Bu zorluklarla baş etmenin ilk adımı çocuğunuzun durumunu kabul etmek. Sizi rahatsız eden şeylerin çocuğunuz tarafından istenerek yapılmadığını, amacın onu ortadan kaldırmak değil, kontrol etmek olduğunu anlamak gerekir. Bu çocukların diğer çocuklardan daha fazla kontrole ve disipline gereksinimi var. Ders çalışılan mekânın dağınık olması, fazla şey bulunması zaten dikkat süresi kısa olan çocuğun dikkatini daha fazla dağıtır. Ders çalışmaları arasında 20-30 dakikada bir aralar vererek hem çocuğun gereksinimini gidermiş hem de otoritenizi korumuş olursunuz.
Nasıl Anlayabilirim?
Bu test 7-12 yaşları arasındaki çocuklar için geçerlidir. Bu testi anneler yaparak çocuklarında dikkat dağınıklığı olup olmadığı konusunda bir uzman psikologa danışmalıyım fikrine varabilirler. Kesin kararı psikolog verecektir. Burada amaç ailelere yol gösterici olmaktır.
Aşağıdaki 30 durumdan 15'i çocuğunuz için geçerli ise bir psikologla konuşabilirsiniz.
• Çocuğunuz sürahiden bardağına su dökerken mutlaka yere su döker veya suyu taşırır.
• Her şeyi sorar.
• Sorduğu soruları tekrar tekrar sorar.
• İsimleri aklında tutamaz. Arkadaşlarının, öğretmenlerinin adlarını unutur.
• Telefon, adres gibi şeyleri çabuk unutur.
• Akrabalarının isimlerini aklında tutamaz.
• Ezberde zorlanır.
• Çarpım tablosunu ezberleyemez. Yada ezberler ama kısa süre sonra unutur.
• Saati zor öğrenir.
• Sağ sol elini zor öğrenir.
• Dersleri ezberlerken çok zorlanır.
• Derslerde maddeleri ezberlemekte zorlanır veya çabuk unutur.
• Birden fazla şey alması istenirse ya karıştırır yada unutur. Örneğin ekmek, peynir, yumurta, zeytin denirse bunları aklında tutamaz. Yazıp eline vermek gerekmektedir.
• Sınıfta gürültü varsa öğrenemez. Yazılı imtihanda ortamda ses varsa konuyu bildiği halde performansı düşer.
• Tahtaya kalkmakta çok heyecanlanır. Hatta bildiği bile unutur.
• Toplama yaparken ilave 1'leri unutur.
• Çıkartma yaparken yarısı toplama yarısı çıkartma biçiminde yapar.
• Çarpmalarda hep elde 1'leri hesaba katmayı unutur.
Tedavi edilmeyen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna eşlik eden diğer sorunlar şunlardır:
• Okul sorunları ve öğrenme bozuklukları,
• Davranış bozukluğu,
• Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu,
• Arkadaş ve çevre ile ilişkilerin de sorunlar; olarak sıralanabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan ve aldıkları tedavi ile bu bozuklukla başa çıkabilmeyi öğrenmiş olan öğrenciler, bireysel özelliklerini olumlu anlamda kullanarak yaşamlarında farklı bir artı değer de oluşturabilirler.
• Yaratıcı olmak,
• Hoşgörülü olmak,
• Risk alabilmek,
• Enerji dolu olmak,
• Girişken olmak , bu artı değerlere örnektir.
Dikkat Eksikliği ve Eğitim
Dikkat pek çoğumuzda otomatik işleyen bir süreçtir. Özellikle düşünerek, kontrol ederek, planlayarak dikkatimizi kontrol altında tutmaya çalışamayız.
Ancak bazıları çocuk ve ergenlerde dikkatteki işleyiş farklıdır; dikkati kontrol eden mekanizma farklı işler. Daha doğrusu, dikkati kontrol eden mekanizmanın kontrolüne ihtiyaç duyulmaktadır. Dikkat kontrolden çıktığında, işler zorlaşır. Dikkat gerektiren bir iş karşımıza çıktığında dikkati toplamak uzun süre alabilir. Etraftaki herhangi bir dış uyaran dikkati dağıtmaya yeteceği gibi, tekrar toparlanmak ve yapılması gereken işe adapte olmak ve işi tamamlamak zorlaşır.
Bazılarımızda dikkat dalgalanır. Bazen iyi bazen kötüdür. Bir sınavda iyi not alan öğrenci bir diğerinde beklenmedik çok düşük bir not alabilir. Bir ödevi çok güzel bir şekilde hazırlarken, bir diğerinde aynı sonucu göstermeyebilir. Sonuçta ortaya tutarsız bir performans çıkacaktır.
Bu durum genellikle ebeveyn ya da öğretmenler tarafından, çocuğun isteyerek yaptığı bir durum olarak algılanabilir. Öğrenci isterse, bu yapabileceği bir şeydir. Bunu da daha önce kanıtlamıştır. Oysa dikkat eksikliği sorunu yaşayan öğrenciler, dikkatlerini gerekli durumda toparlayıp, kesintiye uğratmadan bir performans sergilemekte zorlanırlar. Zaten sorun budur.
Aslında dikkat sabit değildir. Herkesin dikkati dağılabilir. Ancak dikkat eksikliği bozukluğu olmayan kişiler, dikkatlerini yeniden toparlayarak yapmaları gereken işe adapte olabilirler. Oysa dikkat eksikliği bozukluğu yaşayan öğrenci için dikkatini yeniden toplamak çok güçtür.
Dikkat, hoşlanılan, zevk alınan işlerde daha kolay toplanabilir. Bu nedenle çocuklar bilgisayarda oynarken, film izlerken uzun süre televizyon veya bilgisayar başından kalkmayabilirler. Ancak öğrenme ortamlarında, hoşlanılmayan, zevk duyulmayan işlerde durum aynı olmaz.
Dikkat için gerçek ölçü, öğrenme ortamlarındaki dikkat performanslarıdır. Oyun oynarken ya da televizyon izlerken dikkatli olunması, gerçek dikkat ölçü değildir.
Dikkat eksikliği sorunu yaşayan çocukların karşılaştıkları zorluklar:
• Çalışma ortamının düzenlenmesinde zorluk yaşarlar
• Malzemelerinin eksiksiz olarak teminin edemezler
• Düzenli ve programlı olarak ders çalışamazlar
• Uzun sürebilecek ödevlere sabır gösteremezler
• Dersleri kaçırmadan sonuna kadar dinleyemezler
• Sabırla yazı yazamazlar
• Kitap okuyamazlar
• Zamanı verimli kullanmada zorluklarla karşılaşırlar
Dikkat eksikliği yaşayan öğrencilerin sınıf içi değerlendirmeleri ve sınav performansları şu şekildedir:
• Kendinden, zekâsından beklenenin altında bir başarı gösterebilirler.
• Bir sınavdan yüksek not alırken, başka bir sınavdan düşük bir not alırlar.
• Son derece iyi bildiği bir konudan çıkan soruyu, doğru okumadıkları için yanlış cevapladıkları görülür.
• Soruyu doğru okusalar da cevaplarken işlem atlayabilirler.
• Uzun metinlerin olduğu soruları da sabırla okuyamazlar.
• Sınavlarda zamanı iyi kullanamadıkları için tüm soruları okuyup cevaplayacak zamanları kalmaz.
Bu nedenle, dikkat eksikliği olan öğrencilerle çalışan öğretmenlerin bu öğrencilerin derse katılımını sağlayacak canlı, çok duyuya hitap eden, renkli materyallerle ders anlatımları çok önemli ve faydalıdır.
Dikkat eksikliği olan öğrencinin sınavlarda kendisinden beklenen başarıyı elde edilebilmesi için, evdeki ders çalışma ortamında şunlara dikkat edilmelidir:
• Sessiz, bir çalışma ortamı ( televizyon olmaksızın )
• Yapacağı işleri bir sıralama içinde gerçekleştirmesi için destek
• Zamanı planlı geçirmesi için program oluşturmasına ve bu plana uymasına destek olma,
• Ödevleri, sınav zamanlarını belirten programı görünür yerde tutma ve zamanında işaretleme,
• Okul, dersler ve kendisi için sorumluluk almasının sağlanması,
• Okul malzemelerini akşamdan hazırlayıp çantasını düzenlemesini isteme,
• Okul ile düzenli iletişimde olarak takip etmek gereklidir.
Bir psikiyatrik bozukluk olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu çocukta şu belirtilerle ortaya çıkar:
• Aşırı hareketlilik
• Dikkat sorunları
• İstekleri erteleyememe
Kesin tanının konabilmesi için bu belirtilerin 7 yaşından önce başlamış olması ve günlük yaşamı etkileyecek boyutta olması gereklidir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar üç ayrı grupta yer alırlar.
• Sadece dikkat sorunu olanlar,
• Sadece hareketlilik ve dürtüsellik sorunu olanlar,
• Hem dikkat, hem dürtüsellik, hem de aşırı hareketli olanlar.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir çocukla yaşamanın zorlukları vardır. Bu zorluklarla baş etmenin ilk adımı çocuğunuzun durumunu kabul etmek. Sizi rahatsız eden şeylerin çocuğunuz tarafından istenerek yapılmadığını, amacın onu ortadan kaldırmak değil, kontrol etmek olduğunu anlamak gerekir. Bu çocukların diğer çocuklardan daha fazla kontrole ve disipline gereksinimi var. Ders çalışılan mekânın dağınık olması, fazla şey bulunması zaten dikkat süresi kısa olan çocuğun dikkatini daha fazla dağıtır. Ders çalışmaları arasında 20-30 dakikada bir aralar vererek hem çocuğun gereksinimini gidermiş hem de otoritenizi korumuş olursunuz.
Nasıl Anlayabilirim?
Bu test 7-12 yaşları arasındaki çocuklar için geçerlidir. Bu testi anneler yaparak çocuklarında dikkat dağınıklığı olup olmadığı konusunda bir uzman psikologa danışmalıyım fikrine varabilirler. Kesin kararı psikolog verecektir. Burada amaç ailelere yol gösterici olmaktır.
Aşağıdaki 30 durumdan 15'i çocuğunuz için geçerli ise bir psikologla konuşabilirsiniz.
• Çocuğunuz sürahiden bardağına su dökerken mutlaka yere su döker veya suyu taşırır.
• Her şeyi sorar.
• Sorduğu soruları tekrar tekrar sorar.
• İsimleri aklında tutamaz. Arkadaşlarının, öğretmenlerinin adlarını unutur.
• Telefon, adres gibi şeyleri çabuk unutur.
• Akrabalarının isimlerini aklında tutamaz.
• Ezberde zorlanır.
• Çarpım tablosunu ezberleyemez. Yada ezberler ama kısa süre sonra unutur.
• Saati zor öğrenir.
• Sağ sol elini zor öğrenir.
• Dersleri ezberlerken çok zorlanır.
• Derslerde maddeleri ezberlemekte zorlanır veya çabuk unutur.
• Birden fazla şey alması istenirse ya karıştırır yada unutur. Örneğin ekmek, peynir, yumurta, zeytin denirse bunları aklında tutamaz. Yazıp eline vermek gerekmektedir.
• Sınıfta gürültü varsa öğrenemez. Yazılı imtihanda ortamda ses varsa konuyu bildiği halde performansı düşer.
• Tahtaya kalkmakta çok heyecanlanır. Hatta bildiği bile unutur.
• Toplama yaparken ilave 1'leri unutur.
• Çıkartma yaparken yarısı toplama yarısı çıkartma biçiminde yapar.
• Çarpmalarda hep elde 1'leri hesaba katmayı unutur.
Tedavi edilmeyen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna eşlik eden diğer sorunlar şunlardır:
• Okul sorunları ve öğrenme bozuklukları,
• Davranış bozukluğu,
• Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu,
• Arkadaş ve çevre ile ilişkilerin de sorunlar; olarak sıralanabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan ve aldıkları tedavi ile bu bozuklukla başa çıkabilmeyi öğrenmiş olan öğrenciler, bireysel özelliklerini olumlu anlamda kullanarak yaşamlarında farklı bir artı değer de oluşturabilirler.
• Yaratıcı olmak,
• Hoşgörülü olmak,
• Risk alabilmek,
• Enerji dolu olmak,
• Girişken olmak , bu artı değerlere örnektir.
Dikkat Eksikliği ve Eğitim
Dikkat pek çoğumuzda otomatik işleyen bir süreçtir. Özellikle düşünerek, kontrol ederek, planlayarak dikkatimizi kontrol altında tutmaya çalışamayız.
Ancak bazıları çocuk ve ergenlerde dikkatteki işleyiş farklıdır; dikkati kontrol eden mekanizma farklı işler. Daha doğrusu, dikkati kontrol eden mekanizmanın kontrolüne ihtiyaç duyulmaktadır. Dikkat kontrolden çıktığında, işler zorlaşır. Dikkat gerektiren bir iş karşımıza çıktığında dikkati toplamak uzun süre alabilir. Etraftaki herhangi bir dış uyaran dikkati dağıtmaya yeteceği gibi, tekrar toparlanmak ve yapılması gereken işe adapte olmak ve işi tamamlamak zorlaşır.
Bazılarımızda dikkat dalgalanır. Bazen iyi bazen kötüdür. Bir sınavda iyi not alan öğrenci bir diğerinde beklenmedik çok düşük bir not alabilir. Bir ödevi çok güzel bir şekilde hazırlarken, bir diğerinde aynı sonucu göstermeyebilir. Sonuçta ortaya tutarsız bir performans çıkacaktır.
Bu durum genellikle ebeveyn ya da öğretmenler tarafından, çocuğun isteyerek yaptığı bir durum olarak algılanabilir. Öğrenci isterse, bu yapabileceği bir şeydir. Bunu da daha önce kanıtlamıştır. Oysa dikkat eksikliği sorunu yaşayan öğrenciler, dikkatlerini gerekli durumda toparlayıp, kesintiye uğratmadan bir performans sergilemekte zorlanırlar. Zaten sorun budur.
Aslında dikkat sabit değildir. Herkesin dikkati dağılabilir. Ancak dikkat eksikliği bozukluğu olmayan kişiler, dikkatlerini yeniden toparlayarak yapmaları gereken işe adapte olabilirler. Oysa dikkat eksikliği bozukluğu yaşayan öğrenci için dikkatini yeniden toplamak çok güçtür.
Dikkat, hoşlanılan, zevk alınan işlerde daha kolay toplanabilir. Bu nedenle çocuklar bilgisayarda oynarken, film izlerken uzun süre televizyon veya bilgisayar başından kalkmayabilirler. Ancak öğrenme ortamlarında, hoşlanılmayan, zevk duyulmayan işlerde durum aynı olmaz.
Dikkat için gerçek ölçü, öğrenme ortamlarındaki dikkat performanslarıdır. Oyun oynarken ya da televizyon izlerken dikkatli olunması, gerçek dikkat ölçü değildir.
Dikkat eksikliği sorunu yaşayan çocukların karşılaştıkları zorluklar:
• Çalışma ortamının düzenlenmesinde zorluk yaşarlar
• Malzemelerinin eksiksiz olarak teminin edemezler
• Düzenli ve programlı olarak ders çalışamazlar
• Uzun sürebilecek ödevlere sabır gösteremezler
• Dersleri kaçırmadan sonuna kadar dinleyemezler
• Sabırla yazı yazamazlar
• Kitap okuyamazlar
• Zamanı verimli kullanmada zorluklarla karşılaşırlar
Dikkat eksikliği yaşayan öğrencilerin sınıf içi değerlendirmeleri ve sınav performansları şu şekildedir:
• Kendinden, zekâsından beklenenin altında bir başarı gösterebilirler.
• Bir sınavdan yüksek not alırken, başka bir sınavdan düşük bir not alırlar.
• Son derece iyi bildiği bir konudan çıkan soruyu, doğru okumadıkları için yanlış cevapladıkları görülür.
• Soruyu doğru okusalar da cevaplarken işlem atlayabilirler.
• Uzun metinlerin olduğu soruları da sabırla okuyamazlar.
• Sınavlarda zamanı iyi kullanamadıkları için tüm soruları okuyup cevaplayacak zamanları kalmaz.
Bu nedenle, dikkat eksikliği olan öğrencilerle çalışan öğretmenlerin bu öğrencilerin derse katılımını sağlayacak canlı, çok duyuya hitap eden, renkli materyallerle ders anlatımları çok önemli ve faydalıdır.
Dikkat eksikliği olan öğrencinin sınavlarda kendisinden beklenen başarıyı elde edilebilmesi için, evdeki ders çalışma ortamında şunlara dikkat edilmelidir:
• Sessiz, bir çalışma ortamı ( televizyon olmaksızın )
• Yapacağı işleri bir sıralama içinde gerçekleştirmesi için destek
• Zamanı planlı geçirmesi için program oluşturmasına ve bu plana uymasına destek olma,
• Ödevleri, sınav zamanlarını belirten programı görünür yerde tutma ve zamanında işaretleme,
• Okul, dersler ve kendisi için sorumluluk almasının sağlanması,
• Okul malzemelerini akşamdan hazırlayıp çantasını düzenlemesini isteme,
• Okul ile düzenli iletişimde olarak takip etmek gereklidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuğunuzda Dikkat Dağınıklığı Var mı?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Sabahattin ZENGER'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Sabahattin ZENGER'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
