2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Fitokimyasallar (Bitki Kimyasalları) ve Kanser Önleyiciler
MAKALE #14576 © Yazan Dyt.Aysun SARIN | Yayın Nisan 2015 | 4,826 Okuyucu
BİTKİSEL GIDALARDAKİ YARARLI MADDELER

Sebze, meyve, tahıl ve kurubaklagiller gibi bitkisel gıdalarımızda doğal olarak bulunan bu maddelere fitokimyasallar (bitki kimyasalları) adı verilmektedir.

İnsanlar varoldukları günden bu yana bitkileri ilaç olarak kullanmışlardır. Kinin ve
aspirin gibi ilaçlar bitkilerin incelenmesi sonucu bulunmuştur. Bugün de kullandığımız ilaçların yaklaşık dörtte biri bitki kökenlidir. Araştırıcılar, eski toplumların tedavi amacıyla tükettikleri ve hayvanların iyileşmek için içgüdüyle yedikleri bitkileri araştırarak çağımızın hastalıklarından korunmada yeni etkin maddeler buluyorlar.

Bitkisel gıdalarımızda bulunan sağlığa yararlı maddelerin birçoğu, özellikle sebze ve meyvelere rengini veren renk pigmentleridir. İçerdikleri besin öğelerinin yoğunluğu ve fitokimyasallarla diyetimizde çok önemli yeri olan sebze ve meyveler, renklerine göre şöyle gruplandırılmıştır.
  • Pembe-kırmızı : Karpuz, domates ve pembe greyfurt likopen adlı maddece zengindir. Likopen, genlere zarar veren serbest radikalleri yakalayarak başta prostat olmak üzere çeşitli kanserlere ve akciğer hastalıklarına karşı koruyucu özellik gösterir.
  • Koyu kırmızı/mor : Kırmızı ve siyah üzüm, çilekgiller, kiraz, kırmızı erik ve elma, kırmızı biber, pancar, kırmızı lahana, kırmızı şarap ve patlıcan gibi gıdalar güçlü bir antioksidan olan antosiyaninleri içerirler. Antosiyaninler hücre yaşlanmasını yavaşlatır ve kan pıhtılaşmasını önler.
  • Turuncu/sarı : Havuç, kayısı, balkabağı, sarı kabak, portakal, şeftali gibi gıdalar karoten ve kriptoksantin adlı maddeleri içerirler. Bu maddeler de serbest radikallerle savaşır, zarar görmüş DNA'yı onarır ve kalp hastalığından korur.
  • Yeşil/sarı ve koyu yeşil : Ispanak, tüm yeşillikler, bezelye ve kavun katarakt ve körlüğü önleyici lutein ve zeaksantin ; brokoli ve lahana gibi gıdalar da kanserojen maddelerin etkisini azaltan sülforafen, izosiyanat ve indollerce zengindir.
  • Beyaz/yeşil : Sarımsak, soğan, pırasa ve kereviz antikanserojen etkisi olan allisin ; elma, armut, beyaz üzüm de kuersetin ve kempferol gibi antioksidan özellikleri olan flavonoidleri içerir.
Sağlıklı ve doğru beslenme için gıdaların rengine göre seçim yapılması içerdikleri yararlı maddeleri almak için akılda kolay kalıcı bir yol olarak kullanılabilir.

Tabloda son yıllarda kanserden korunmada etkili olduğu ortaya çıkarılan bazı bitki kimyasalları, bunların işlevleri ve gıdasal kaynakları görülmektedir.

Tablo 1 : Bitki kimyasallarının vücuttaki işlevleri ve gıdasal kaynakları

Bitki kimyasalı İşlevi Gıdasal kaynağı

Biyoflavonoidler : karotenoidler, likopen, limonoidler, izoflavonlar, kuersetin : Antioksidan, kanser yapıcı hormonların engellenmesi, koruyucu enzimlerin üretimi : Sebzeler, meyveler, soya, yerfıstığı, kurubaklagiller, şarap, çay, tahıllar, meyan kökü

Fenoller : kateşinler, ellagik asit : Nitrozaminlerin engellenmesi, koruyucu enzimlerin artırılması : Çilekgiller, çay, brokoli, lahana, patlıcan, havuç, domates, biber

Glukozinatlar : İndoller, izotiyosiyanatlar, kurkumin : Östrojenin engeli, koruyucu indoller, enzimlerin üretimi, sigaradaki kanserojen maddelerden korunma : Brokoli, lahana, karnabahar, hardal otu, ceviz, kimyon

Omega-3 yağlar : Östrojenin engellenmesi, iltihabın azaltılması, kolesterolün düşürülmesi, kan pıhtılaşmasının engellenmesi, enfeksiyon ve kalp hastalıklarının önlenmesi : Yağlı balıklar, ceviz, badem, keten tohumu

Proteaz inhibitörleri : Kanser yapımını artıran enzimlerin parçalanması : Soya, diğer kurubaklagiller

Sülfitler : Koruyucu enzimlerin üretimi : Sarımsak, soğan, lahanagiller

Terpenler : Antikanser enzimlerin uyarılması, antioksidan : Turunçgiller, brokoli, sarı ve turuncu sebzeler, meyan kökü

İnsanlar varoldukları günden bu yana bitkileri ilaç olarak kullanmışlardır. Kinin ve
aspirin gibi ilaçlar bitkilerin incelenmesi sonucu bulunmuştur. Bugün de kullandığımız ilaçların yaklaşık dörtte biri bitki kökenlidir. Araştırıcılar, eski toplumların tedavi amacıyla tükettikleri ve hayvanların iyileşmek için içgüdüyle yedikleri bitkileri araştırarak çağımızın hastalıklarından korunmada yeni etkin maddeler buluyorlar.

Bitkisel gıdalarımızda bulunan sağlığa yararlı maddelerin birçoğu, özellikle sebze ve meyvelere rengini veren renk pigmentleridir. İçerdikleri besin öğelerinin yoğunluğu ve fitokimyasallarla diyetimizde çok önemli yeri olan sebze ve meyveler, renklerine göre şöyle gruplandırılmıştır.

Çeşitli kanserlerden korunmada etkili besin öğeleri ve gıdalar

Kanser türü Besin öğesi / Gıda adı

Ağız, yutak C ve E vitaminleri, sebzeler (lahanagiller, soğan, sarımsak), portakal, yeşil çay

Akciğer A ve C vitaminleri, sebzeler (lahanagiller, havuç, ıspanak, kabak, maydanoz vb.)

Deri, kan, lenf Soya, yeşil ve siyah çay

Kalın bağırsak (kolon) D vitamini, folik asit, kalsiyum, selenyum, sebzeler (lahanagiller, brokoli, enginar, sarımsak), üzüm, tahıllar, kurubaklagiller, soya, yer fıstığı, yeşil çay, kimyon, süt ürünleri,balık

Karaciğer Mandalina, üzüm, yeşil çay

Meme D vitamini, sebzeler (lahana, brokoli), soya, süt ürünleri,

Kuzu ve hindi etleri, balık

Mesane Beta-karotence zengin sebze ve meyveler (havuç, kayısı,tatlı kabak, kavun, şeftali, ıspanak, brokoli, roka, tere, maydanoz, dereotu), domates

Mide C vitamini, taze meyveler, sebzeler (domates, lahanagiller,sarımsak, soğan), çay

Pankreas C vitamini, meyveler, sebzeler (domates), soya

Prostat D ve E vitaminleri, sebzeler (domates, lahanagiller, soğan,sarımsak), soya, balık, meyan kökü

Yumurtalık, serviks Beta-karoten, E vitamini, folik asit, enginar

Diyetisyen Aysun SARIN
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Fitokimyasallar (Bitki Kimyasalları) ve Kanser Önleyiciler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Aysun SARIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Aysun SARIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Aysun SARIN Fotoğraf
Dyt.Aysun SARIN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi53 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dyt.Aysun SARIN'ın Makaleleri
► Top 10 Bitki Çayları Dyt.Güler ENGİN
► Bitki Çaylarının Faydaları Dyt.Buket ADANÇ
► Kilo Verdiren Bitki Çayları Dyt.Zehra GÖKTAŞ
► Kanser ve İmmünonütrisyon Dyt.Pelin POLAT
► Kanser ve Beslenme Dyt.Aysun SARIN
► Kanser ve Beslenme Dyt.Özge KARAARSLAN
► Kanser ve Beslenme Dyt.Zühal AYNACI BAYEL
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Fitokimyasallar (Bitki Kimyasalları) ve Kanser Önleyiciler' başlığıyla benzeşen toplam 59 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Kanser ve Beslenme Aralık 2015
► Kafein Kasım 2015
► Domates ve Faydaları Ekim 2015
► Vejetaryen Beslenmesi Ağustos 2015
► Beslenmede Sıvılar Eylül 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


14:36
Top