Ergenlik Dönemine Genel Bir Bakış
11-12 YAŞ GRUBU ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Kızlar erkeklere göre daha erken ergenliğe girdikleri için 11-12 yaşlarında erkeklerden daha uzun boylu ve daha kilolu olurlar. 6 yaşında kızların kilosu ortalama 20 kg, boyları 1.14. cm, erkeklerin ise 20 kg. ve 1.17 cm.dir. 12 yaşına geldiklerinde ise kızların ortalama kilosu 45 kg, boyları 154 cm, erkeklerin 43 kg. ve 150 cm’dir.
11-12 yaşlarından itibaren anne-babasının ve okulun kurallarını sorgulamaya başlayabilir ve kendisine mantıksız gelen kurallara karşı çıkabilir.
Arkadaşlık ilişkilerinde sır saklama, birbirini koruma, kollama, karşılıklı güven gibi kuralları önemser.
Ön plana çıkma anlayışı daha belirgin olarak ortaya çıkar.
Çabuk kızıp, çabuk alınabilirler.
Düşünmeden tepkide bulunabilir (Sinirli davranış gibi).
Kıskançlık hissedebilir.
Başaramama durumunda okuldan ve öğretmenlerden şikayetçi olabilir.
Daha çok sevgi ve ilgi bekleyebilir.
Doğru veya yanlış da olsa görüşlerini haklı gösterecek düşünce kurallarına ve mantık yollarına sıkça başvururlar ve tartışırlar.
Sık sık endişe ve umutsuzluğa kapılırlar.
Bir gruba katılma özlemi veya arkadaş grubunda kutuplaşmalar yaşarlar.
Çevrenin takdirini kazanma duygusu baskındır. Bundan dolayı başarısızlık sonucunda kendini yetersiz bulup içe kapanma görülebilir.
Utangaçlık duygusu ve dikkati çekme korkusu yoğun olarak görülür.
Bu evrede küçük kusurlar son derece büyütülür ve bunlar öğrencinin tüm yaşamını kaplar.
13-14 YAŞ GRUBU ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Bedensel gelişimin yaşandığı evredir. Bu evrede, boy uzaması, kilo artışı, iç organlarda gelişme ve buna bağlı fiziksel kapasite artışı görülür.
Bilişsel gelişme sonucu somut düşüncenin yerini soyut düşüncenin alması ve yetişkinlikteki cinsiyet özelliklerinin kazanılması da bu evrenin başlıca gelişimsel özelliklerindendir.
İlk ergenlik döneminde olumsuz benlik kavramı bir stres kaynağı olabilir. İlk ergenlikte yaşanan toplumsal, bilişsel ve fiziksel değişikliklerin tümü genç insanları kendilerini sorgulamaya ve mutsuz hissetmeye yönlendirir.
14 yaşına gelen ergen, 13 yaşın ürkekliğini dışa dönük bir yapıya bırakır. Ergenin ev içindeki yaşamında gülerek, konuşarak daha etkin olduğu dikkati çeker.
14 yaşında ergen gerek kendine gerekse çevreye, öncesine oranla daha çok yönelmeye başlamıştır. Bedenindeki belirgin fizyolojik değişiklikleri ve fazla enerjiyi hissetmesine karşın, kendine güven duyar.
14 yaşındaki genç yaşamı sever; neşeli ve dışa açıktır. 13 ve 14 yaşındaki ergenlerle yapılan karşılaştırmalı çalışmalar, 13 yaşındakilerin 14 yaşındakilere göre daha ciddi ve dikkatli olduklarını ortaya koymuştur.
14 yaşındaki gençte 13 yaşındakine göre, yetişkinlere ve aile bireylerine karşı daha olgun bir tutum sergilemeye ve artık evini sosyal bir kurum olarak görmeye başlamıştır. Bu da onun her şeyi eleştirmesine yol açar. Anne babayı eleştirme, onların görüş ve düşüncelerini sorgulama eğilimine karşın, aile bağları daha da güçlenmiştir. Anne babayla genç arasında karşılıklı saygı ve güven ilişkisi başlamıştır. Gençler başkalarının duygularını daha iyi anlama, kendilerini onların yerine koyarak düşünme çabası içindedirler.
14 yaşındaki ergenin kararları 13 yaşındaki ergenin kararlarına göre daha tarafsızdır.
14 yaşındaki ergenin arkadaş sayısı artar. Arkadaşlarının çeşitli özelliklerini çok iyi tanır ve onları hoşgörü ile karşılar.
14 yaş gruplamasında kişilik ve cinsiyet farkları giderek daha fazla ortaya çıkar. Çoğunlukla erkekler, arkadaşlarını kendi cinslerinden seçerler.
Genç kızlar kişilik özellikleri kendilerine yakın olanları arkadaş seçme eğilimindedirler.
14 yaşındaki genç herhangi bir konunun iki yönünü de görür ve bağımsızca fikir yürütür.
İnsan zekasının en önemli yönü olan dil anlayışı ve sözcük seçimi ve sözcük seçimi, 14 yaşındaki ergende yetişkinlerin düzeyine çok yaklaşır.
14 yaşla birlikte kendi kendini eleştirmeyi de başarır.
Kabalık en yoğun 11-14 yaşları arasında yaşanır. Ergen 15-16 yaşlarına geldiğinde düzelmesi beklenir. Kendilerini mahcup hisseden ergenler, bazen istemedikleri halde nezaketsiz ve kaba olabilirler.
ERGENLİK DÖNEMİ ARKADAŞLIKLARI
Aynı cinsten arkadaşlar edinmenin merkezi bir görev olduğu ergenlik, temel görevlerinden biri arkadaşlık olan gelişimsel bir dönemdir. Ergenlik ilişkileri özde, aile ilişkilerinden evrim geçirerek ortaya çıkan bir süreçtir. Kuşkusuz, çocukluk ilişkileri ergenliğe kadar bozulmadan korunabilir fakat buradaki temel nokta, çocukların ailede ilişkilerin nasıl yürüdüğüne bakarak arkadaşlık ilişkilerinin nasıl yürütüleceği konusunda çok şey öğrenmeleridir. Ergenlikte, aile ilişkileriyle akran ilişkileri (arkadaşlıklar) giderek artan biçimde farklılaşır fakat daha sonra erken yetişkinlik döneminde bu iki ilişki türü, bütünleşmiş ve ‘‘tek bir toplumsal yapının’’ bir parçası haline gelir.
Ergenlik boyunca, toplumsal ağlar genişler ve arkadaşlıklar daha karmaşık ve daha merkezi hale gelir. Arkadaşlıklar, bazı bakımlardan daha sonraki duygusal (romantik) ilişkiler için bir eğitim alanıdır. Diğer bir deyişle, arkadaşlıklar yoluyla ergenler toplumsal becerileri ve iletişim süreçlerini öğrenirler. Arkadaşlıklar, ergenlik boyunca en önemli destek kaynağı olarak algılanır ve bu dönemde özel ilişki, karışıklılık ve açılma tepe noktalarına ulaşır. Arkadaşlık hem kızlar hem de erkekler için aşırı derecede önemli olmakla birlikte ergen erkekler daha geniş ve daha kapsamlı arkadaşlık ağlarına sahip olabilirlerken, kızlar da daha derin ve daha yoğun arkadaşlık ağları geliştirebilirler.
Yakın arkadaşlarınızdan birini düşünün. Bu en iyi arkadaşınız, ya da sizin için önemli olan bir başka arkadaş olabilir. Şu soruları düşünün:
İkiniz nasıl tanıştınız? Okulda aynı sınıfta mıydınız ya da bir toplumsal etkinlikte, bir spor takımında, kampta mı yoksa mahallede mi tanıştınız?
Daha ilk andan iyi arkadaşlar olacağınızı hissettiniz mi, yoksa arkadaşlığınızın gelişmesi biraz zaman mı aldı?
Düşündüğünüz arkadaşlıkta bu etmenlerden hangisi en önemliydi? En büyük farkı yaratan sizin bireysel nitelikleriniz miydi? Yoksa içinde yaşadığınız çevre mi? Arkadaşlığınızı daha iyi hale getiren ya da neredeyse yok eden bir olay ya da durum oldu mu?
Şu anda arkadaşlığınızı güçlendiren etmenler nelerdir?
BOŞANMIŞ VEYA TEK EBEVEYNLİ AİLEDE ERGEN
Ergenlik döneminin yoğun bir gelecek endişesi yaşanan dönem olması nedeniyle, gelişim evreleri içinde “boşanma” olayından en fazla ergenlik dönemini yaşayan gençlerin etkilendiği, bu konuda araştırma yapan uzmanların ortak görüşüdür.
Boşanmış aile ortamında ergenin olası tepkileri şu şekilde gerçekleşir:
Ergen, boşanmayı önceleri kabul etmeyebilir.
Anne ve babaya karşı öfkeli ve düşmanca tavırlar sergileyebilir.
Ayrılan ebeveyn tarafından terk edildiğini hissedebilir.
Aile üzerinde kontrol sağlamaya çalışabilir.
Bunalım görüntüsü sergileyebilir.
Okul başarısı düşebilir. Özellikle matematikte düşük başarı gözlemlenebilir.
Gelecekte ekonomik durumlarının kötüleşeceğinden endişelenebilir.
Okuldan kaçma ve hırsızlık gibi çeşitli uyum ve davranış bozuklukları gösterebilir.
GENCİN OKULDAKİ YAŞAMI
Öğretmenler, büyüyen, gelişen bireyler olarak öğrencilerin yalnızca akıldan, düşünceden oluşmadığını, onların bedenleri, duyguları, coşkuları, tutkuları ve gerçekleştirmeye çabaladıkları amaçlarının da olduğunu unutmamalıdırlar.
Ortaokul ve lise öğrencilerinin hem okul başarıları hem de kişilikler, bir arada gerçekleşen tüm büyüme süreçlerinin etkisinde kalır. Bundan dolayı öğretmenlerin, ergenlik döneminin fiziksel geri planını göz önünde bulundurmaları oldukça önemlidir.
Sungur’a (2001) göre, ergenlik dönemindeki öğrenci, özsaygısını zedeleyen öğretmene karşı uygunsuz davranış sergiler.
Öğrenciler, “iyi” bir öğretmenin şu özellikleri taşıdığı görüşündedir: Hem sınıf içindeki denetimi koruyabilir hem de sevecen ve cana yakın bir yaklaşımı benimser; öğrenciyle birlikte gülebilir, öğrencilere adil bir biçimde (her birinin hakkını ayrı ayrı gözeterek)saygıyla davranır; anlayışlıdır; öğrencilere belli ölçüde özgürlük tanır; konuları açık ve anlaşılabilir bir biçimde anlatabilir.
Kızlar erkeklere göre daha erken ergenliğe girdikleri için 11-12 yaşlarında erkeklerden daha uzun boylu ve daha kilolu olurlar. 6 yaşında kızların kilosu ortalama 20 kg, boyları 1.14. cm, erkeklerin ise 20 kg. ve 1.17 cm.dir. 12 yaşına geldiklerinde ise kızların ortalama kilosu 45 kg, boyları 154 cm, erkeklerin 43 kg. ve 150 cm’dir.
11-12 yaşlarından itibaren anne-babasının ve okulun kurallarını sorgulamaya başlayabilir ve kendisine mantıksız gelen kurallara karşı çıkabilir.
Arkadaşlık ilişkilerinde sır saklama, birbirini koruma, kollama, karşılıklı güven gibi kuralları önemser.
Ön plana çıkma anlayışı daha belirgin olarak ortaya çıkar.
Çabuk kızıp, çabuk alınabilirler.
Düşünmeden tepkide bulunabilir (Sinirli davranış gibi).
Kıskançlık hissedebilir.
Başaramama durumunda okuldan ve öğretmenlerden şikayetçi olabilir.
Daha çok sevgi ve ilgi bekleyebilir.
Doğru veya yanlış da olsa görüşlerini haklı gösterecek düşünce kurallarına ve mantık yollarına sıkça başvururlar ve tartışırlar.
Sık sık endişe ve umutsuzluğa kapılırlar.
Bir gruba katılma özlemi veya arkadaş grubunda kutuplaşmalar yaşarlar.
Çevrenin takdirini kazanma duygusu baskındır. Bundan dolayı başarısızlık sonucunda kendini yetersiz bulup içe kapanma görülebilir.
Utangaçlık duygusu ve dikkati çekme korkusu yoğun olarak görülür.
Bu evrede küçük kusurlar son derece büyütülür ve bunlar öğrencinin tüm yaşamını kaplar.
13-14 YAŞ GRUBU ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Bedensel gelişimin yaşandığı evredir. Bu evrede, boy uzaması, kilo artışı, iç organlarda gelişme ve buna bağlı fiziksel kapasite artışı görülür.
Bilişsel gelişme sonucu somut düşüncenin yerini soyut düşüncenin alması ve yetişkinlikteki cinsiyet özelliklerinin kazanılması da bu evrenin başlıca gelişimsel özelliklerindendir.
İlk ergenlik döneminde olumsuz benlik kavramı bir stres kaynağı olabilir. İlk ergenlikte yaşanan toplumsal, bilişsel ve fiziksel değişikliklerin tümü genç insanları kendilerini sorgulamaya ve mutsuz hissetmeye yönlendirir.
14 yaşına gelen ergen, 13 yaşın ürkekliğini dışa dönük bir yapıya bırakır. Ergenin ev içindeki yaşamında gülerek, konuşarak daha etkin olduğu dikkati çeker.
14 yaşında ergen gerek kendine gerekse çevreye, öncesine oranla daha çok yönelmeye başlamıştır. Bedenindeki belirgin fizyolojik değişiklikleri ve fazla enerjiyi hissetmesine karşın, kendine güven duyar.
14 yaşındaki genç yaşamı sever; neşeli ve dışa açıktır. 13 ve 14 yaşındaki ergenlerle yapılan karşılaştırmalı çalışmalar, 13 yaşındakilerin 14 yaşındakilere göre daha ciddi ve dikkatli olduklarını ortaya koymuştur.
14 yaşındaki gençte 13 yaşındakine göre, yetişkinlere ve aile bireylerine karşı daha olgun bir tutum sergilemeye ve artık evini sosyal bir kurum olarak görmeye başlamıştır. Bu da onun her şeyi eleştirmesine yol açar. Anne babayı eleştirme, onların görüş ve düşüncelerini sorgulama eğilimine karşın, aile bağları daha da güçlenmiştir. Anne babayla genç arasında karşılıklı saygı ve güven ilişkisi başlamıştır. Gençler başkalarının duygularını daha iyi anlama, kendilerini onların yerine koyarak düşünme çabası içindedirler.
14 yaşındaki ergenin kararları 13 yaşındaki ergenin kararlarına göre daha tarafsızdır.
14 yaşındaki ergenin arkadaş sayısı artar. Arkadaşlarının çeşitli özelliklerini çok iyi tanır ve onları hoşgörü ile karşılar.
14 yaş gruplamasında kişilik ve cinsiyet farkları giderek daha fazla ortaya çıkar. Çoğunlukla erkekler, arkadaşlarını kendi cinslerinden seçerler.
Genç kızlar kişilik özellikleri kendilerine yakın olanları arkadaş seçme eğilimindedirler.
14 yaşındaki genç herhangi bir konunun iki yönünü de görür ve bağımsızca fikir yürütür.
İnsan zekasının en önemli yönü olan dil anlayışı ve sözcük seçimi ve sözcük seçimi, 14 yaşındaki ergende yetişkinlerin düzeyine çok yaklaşır.
14 yaşla birlikte kendi kendini eleştirmeyi de başarır.
Kabalık en yoğun 11-14 yaşları arasında yaşanır. Ergen 15-16 yaşlarına geldiğinde düzelmesi beklenir. Kendilerini mahcup hisseden ergenler, bazen istemedikleri halde nezaketsiz ve kaba olabilirler.
ERGENLİK DÖNEMİ ARKADAŞLIKLARI
Aynı cinsten arkadaşlar edinmenin merkezi bir görev olduğu ergenlik, temel görevlerinden biri arkadaşlık olan gelişimsel bir dönemdir. Ergenlik ilişkileri özde, aile ilişkilerinden evrim geçirerek ortaya çıkan bir süreçtir. Kuşkusuz, çocukluk ilişkileri ergenliğe kadar bozulmadan korunabilir fakat buradaki temel nokta, çocukların ailede ilişkilerin nasıl yürüdüğüne bakarak arkadaşlık ilişkilerinin nasıl yürütüleceği konusunda çok şey öğrenmeleridir. Ergenlikte, aile ilişkileriyle akran ilişkileri (arkadaşlıklar) giderek artan biçimde farklılaşır fakat daha sonra erken yetişkinlik döneminde bu iki ilişki türü, bütünleşmiş ve ‘‘tek bir toplumsal yapının’’ bir parçası haline gelir.
Ergenlik boyunca, toplumsal ağlar genişler ve arkadaşlıklar daha karmaşık ve daha merkezi hale gelir. Arkadaşlıklar, bazı bakımlardan daha sonraki duygusal (romantik) ilişkiler için bir eğitim alanıdır. Diğer bir deyişle, arkadaşlıklar yoluyla ergenler toplumsal becerileri ve iletişim süreçlerini öğrenirler. Arkadaşlıklar, ergenlik boyunca en önemli destek kaynağı olarak algılanır ve bu dönemde özel ilişki, karışıklılık ve açılma tepe noktalarına ulaşır. Arkadaşlık hem kızlar hem de erkekler için aşırı derecede önemli olmakla birlikte ergen erkekler daha geniş ve daha kapsamlı arkadaşlık ağlarına sahip olabilirlerken, kızlar da daha derin ve daha yoğun arkadaşlık ağları geliştirebilirler.
Yakın arkadaşlarınızdan birini düşünün. Bu en iyi arkadaşınız, ya da sizin için önemli olan bir başka arkadaş olabilir. Şu soruları düşünün:
İkiniz nasıl tanıştınız? Okulda aynı sınıfta mıydınız ya da bir toplumsal etkinlikte, bir spor takımında, kampta mı yoksa mahallede mi tanıştınız?
Daha ilk andan iyi arkadaşlar olacağınızı hissettiniz mi, yoksa arkadaşlığınızın gelişmesi biraz zaman mı aldı?
Düşündüğünüz arkadaşlıkta bu etmenlerden hangisi en önemliydi? En büyük farkı yaratan sizin bireysel nitelikleriniz miydi? Yoksa içinde yaşadığınız çevre mi? Arkadaşlığınızı daha iyi hale getiren ya da neredeyse yok eden bir olay ya da durum oldu mu?
Şu anda arkadaşlığınızı güçlendiren etmenler nelerdir?
BOŞANMIŞ VEYA TEK EBEVEYNLİ AİLEDE ERGEN
Ergenlik döneminin yoğun bir gelecek endişesi yaşanan dönem olması nedeniyle, gelişim evreleri içinde “boşanma” olayından en fazla ergenlik dönemini yaşayan gençlerin etkilendiği, bu konuda araştırma yapan uzmanların ortak görüşüdür.
Boşanmış aile ortamında ergenin olası tepkileri şu şekilde gerçekleşir:
Ergen, boşanmayı önceleri kabul etmeyebilir.
Anne ve babaya karşı öfkeli ve düşmanca tavırlar sergileyebilir.
Ayrılan ebeveyn tarafından terk edildiğini hissedebilir.
Aile üzerinde kontrol sağlamaya çalışabilir.
Bunalım görüntüsü sergileyebilir.
Okul başarısı düşebilir. Özellikle matematikte düşük başarı gözlemlenebilir.
Gelecekte ekonomik durumlarının kötüleşeceğinden endişelenebilir.
Okuldan kaçma ve hırsızlık gibi çeşitli uyum ve davranış bozuklukları gösterebilir.
GENCİN OKULDAKİ YAŞAMI
Öğretmenler, büyüyen, gelişen bireyler olarak öğrencilerin yalnızca akıldan, düşünceden oluşmadığını, onların bedenleri, duyguları, coşkuları, tutkuları ve gerçekleştirmeye çabaladıkları amaçlarının da olduğunu unutmamalıdırlar.
Ortaokul ve lise öğrencilerinin hem okul başarıları hem de kişilikler, bir arada gerçekleşen tüm büyüme süreçlerinin etkisinde kalır. Bundan dolayı öğretmenlerin, ergenlik döneminin fiziksel geri planını göz önünde bulundurmaları oldukça önemlidir.
Sungur’a (2001) göre, ergenlik dönemindeki öğrenci, özsaygısını zedeleyen öğretmene karşı uygunsuz davranış sergiler.
Öğrenciler, “iyi” bir öğretmenin şu özellikleri taşıdığı görüşündedir: Hem sınıf içindeki denetimi koruyabilir hem de sevecen ve cana yakın bir yaklaşımı benimser; öğrenciyle birlikte gülebilir, öğrencilere adil bir biçimde (her birinin hakkını ayrı ayrı gözeterek)saygıyla davranır; anlayışlıdır; öğrencilere belli ölçüde özgürlük tanır; konuları açık ve anlaşılabilir bir biçimde anlatabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenlik Dönemine Genel Bir Bakış" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ayşegül COŞKUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ayşegül COŞKUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
