Onlıne Terapı & Uzaktan Psıkoterapı & Telepsıkolojı
ONLINE TERAPI
Teknolojinin gelişmesi, kişilerin adapte olup hayatlarına entegre etmesi, ve ulaşım koşullarının kolaylaşmasıyla internetin yapıcı, yararlı, hayati kolaylaştıran kullanım alanları da beraberinde artıyor. Günlük hayatın pek çok alanında kullanılan internetle ulaşım zamanla ruhsal ihtiyaçların sağlanması içinde kullanılmaya başlandı. Evden çıkmadan, ülke değiştirmeden, sadece internet olan teknolojik bir alet ile kendi dilinde ve kültüründe psikolojik destek ve danışmanlık hizmetine erişilebiliyor. Online psikoterapide kişi terapi odasından ziyade genellikle evde ya da işyerindedir; skype ve facetime gibi tüketici teknoloji programları kullanılır. Telefon, mesaj , ve diğer haberleşme programlarıyla psikoterapist ve danışan sureci gerçekleştiriyor.
Online psikolog ile online terapi, online psikolojik danışmanlığın yüz yüze karşılıklı olan psikoterapi gibi danışan ve danışmanın ya da terapistin uygulaması ve uyması gereken birçok etik kuralları bulunuyor. Bunların en temeli öncelikle Türk Psikologlar Derneğinin ‘Etik Yönetmeliği’nde belirlenmiş olan etik kurallardır. Bu etik kuralların en başında psikoloğun mesleki yetkinliği yer alırken, ikinci madde danışana en yüksek yararı gözetip zarardan kaçınmaktır (TPD, 2004). Bu ilkeler göz önünde bulundurularak terapist danışanın uzaktan ya da yüz yüze olan ihtiyacını profesyonel olarak değerlendirir ve danışana gereken yönlendirmeyi anlamlı adımlarla gerçekleştirir. Online için uygun olan danışanlara da yüz yüze olan danışanlarda geçerli olan etik değerler, ilkeler, ve yasal süreçleri ilk seanstan itibaren uygular.
Terapi modeli dikkate alınmadan, terapiye başlamadan önce klinik psikolog, danışanla birlikte bilgilendirme formunu değerlendir, danışanın sormak istediklerini yanıtlar. Bilgilendirme formunda kişilerin anlayacağı dilde ve kelimelerle terapinin doğası ve beklenilen sureci, ücretlendirme, üçüncü kişilerin dahil olma durumları, ve gizliliğin sınırları yer alır (Murphy, & Pomerantz, 2016).
Amerikan Psikologlar Derneği (2013), telepsikolojiyi “psikolojik servislerin telekomünikasyon teknolojileriyle sağlanması” olarak tanımlıyor (cited in Murphy, & Pomerantz, 2016). Teknolojiler, telefon, mobil cihazlar, interaktif video konferansı, email, chat, mesajlaşma, ve interneti içeriyor. Bu servisler senkronize (video konferans gibi) ya da asenkronize (email gibi) olabiliyor. Senkronize komünikasyonlarda danışan ve terapist iletişimi ayni anda, gerçek zamanda, geleneksel yüz yüze olan terapiyle paraleldir. Asenkronize komünikasyonlar gerçek zamanda gerçekleşmez, ve danışanla psikoterapist iletişiminde gecikmeli olabilir. Asenkronize komünikasyonların en önemli olumsuz etkisi danışan anında mesajına karşılık alamadığında danışanla terapist arasında sinir problemleri yaşanıp terapötik ilişkinin olumsuz etkilendiği görülebiliyor.
İki formatta da en önemli konu özellikle de acil durumlarda danışanın güvenliğinin sağlanabilme durumudur. Psikologlar, danışanlarıyla gerçek acil kriz durumlarında anında kendilerine mesajlaşma ya da email yoluyla ulaşamayabileceklerini sıklıkla hatırlatmalı. Ayrıca psikologların fiziksel lokasyonları danışanların losyonlarından farklı olabilir. Bu gibi durumlar için, olası kriz durumları için danışanın yaşadığı ülke ve bölgeye göre özel plan hazırlanmalı. Uzaktan psikoterapi danışanları ya da yüz yüze danışanlar için de psikologlar web sitelerinde lokasyon odaklı acil durumlar için ruh sağlığı merkezlerinin listelerini ya da linklerini ekleyebilir.
Yüz yüze, karşılıklı terapi de olduğu gibi telepsikolojide de danışanların psikologlarının eğitimi, yeterlilikleri, üniversite adları, ulusal ve uluslararası geçerliliği olan sertifikaları, uzmanlık alanları, ve klinik tecrübelerini sorma, araştırma, ve bilme hakları vardır. Diğer yandan online terapide yuz yüze terapiden farki ve daha cok dikkat edilmesi gereken bir konu gizlilik, mahremiyet, ve bilgilendirme formudur.
Gizliliğin ve mahremiyetin korunabilmesi ve danışanın kişisel bilgilerinin saklaması açısından online terapi sırasında danışanların bulundukları fiziksel lokasyonlara dikkat etmesi gerekir. Danışanların topluma açık olan yerler, restorant, kütüphane, kafeler, ya da gözlenebilen dinlenebilen odalarda olmamaları öneriliyor. Wifi ya da internetin net olarak çektiği sessiz bir ortam olması, terapinin kopukluk ya da kesilmeler olmadan sağlanmasıyla terapinin kalitesi artıyor. Ayrıca gizlilik ilkesi gereğince, terapist ve danışanın güven ilişkisini korumak, danışanın terapi esnasındaki süreçte gerekli bilgileri, düşünce ve tecrübelerini rahatlıkla paylaşabilmesi için seans esnasında bulundukları odada yalnız olmaları, olası kulak misafirlerinden uzaklaşmaları gerekiyor. Olası güvenlik sorunlarını önlemek için üçüncü kişilerin izleyebileceği, dinleyebileceği, ya da kontrol altında tutabileceği bağlantılarla seans yapılmamasına dikkat edilmeli. Örneğin is yeri bilgisayarı, internet araçları, ve dahilisi olan telefonlardan tercih edilmemeli.
Her psikolojik desteğe ihtiyaç duyan kişiyle uzaktan ya da online psikoterapi gerçekleştirilemeyebilir. Online psikoterapiye kabul edilen kişiler, yüksek fonksiyonlu, daha somut problemleri olan, iyileştirici müdahalelerde bulunulabilen kişiler olup, riskli, kendisine ya da başkasına zarar verme dürtü, düşünce, ya da planı olmayan kişilerden oluşuyor olmasıdır. Bu gibi riskli davranış, düşünce, ya da planı olduğu takdirde, klinik psikolog danışanı lokal ruh sağlığı merkezine gereken adımlarla yönlendirir ya da ofis odasında yüz yüze seansa başlanır, ancak daha fazla uzaktan psikoterapi sureci devam ettirilmez.
Test ve değerlendirmeler gereken durumlarda, klinik psikoloğun dikkat etmesi gereken öncelikle online olarak uygulanan hali hazırdaki görüntüleme envanterlerinden yararlanmaktır. Hali hazırda olmayan bir testi online olarak uygulaması gerektiğinde o test sonuçlarının geçerlilik ve güvenilirlik gibi psikometri değerlerine telepsikolojisi etkisini göz ardı etmeden değerlendirmelidir (Amerikan Psikologlar Birligi, 2013).
Klinik psikolog ilk seans itibariyle tüm bu madde, durum, ve gereklilikleri bilgilendirme formuyla danışanla paylaşır, birlikte değerlendirir, ve anlaşılmayan, karışıklığa sebep olan maddeleri açıklayıp netliğe kavuşturduktan sonra terapi surecine başlanır. Danışanın online terapi surecinden nasıl etkilendiği her seans sorulur ve ihtiyacının değişmesi durumunda yüz yüze seansa yönlendirilir. Başka ülke ya da şehirdeki danışan ise uygun ve anlamlı adımlarla kendisinin lokalinde bulunan uygun bir danışana yönlendirilerek etik ilke ve değerlere uygun olarak terminasyon sureci ya da sonlandırma seansı gerçekleştirilir. Böylelikle yüz yüze terapi gibi online terapi uygulayan klinik psikolog teknolojinin sunduğu bu hizmeti etik ilke, yasal, ve ahlaki değerlerini göz önünde bulundurarak profesyonel kimliğiyle mesleğini icra eder.
Referanslar
Amerikan Psikologlar Birligi[American Psychological Association], 2013. Telepsikoloji Uygulamanin Ilkeleri (Guidelines for the Practice of Telepsychology). 68, 9, 791–800 DOI: 10.1037/a0035001.
Murphy, J. M., & Pomerantz, A. M. (2016). Informed Consent: An Adaptable Question Format for Telepsychology. Professional Psychology: Research And Practice, doi:10.1037/pro0000098
Turk Psikologlar Dernegi[TPD] 2004. Turk Psikologlar Dernegi Etik Yonetmeligi. Alinan yer; https://www.psikolog.org.tr/turkey-code-tr.pdf
Teknolojinin gelişmesi, kişilerin adapte olup hayatlarına entegre etmesi, ve ulaşım koşullarının kolaylaşmasıyla internetin yapıcı, yararlı, hayati kolaylaştıran kullanım alanları da beraberinde artıyor. Günlük hayatın pek çok alanında kullanılan internetle ulaşım zamanla ruhsal ihtiyaçların sağlanması içinde kullanılmaya başlandı. Evden çıkmadan, ülke değiştirmeden, sadece internet olan teknolojik bir alet ile kendi dilinde ve kültüründe psikolojik destek ve danışmanlık hizmetine erişilebiliyor. Online psikoterapide kişi terapi odasından ziyade genellikle evde ya da işyerindedir; skype ve facetime gibi tüketici teknoloji programları kullanılır. Telefon, mesaj , ve diğer haberleşme programlarıyla psikoterapist ve danışan sureci gerçekleştiriyor.
Online psikolog ile online terapi, online psikolojik danışmanlığın yüz yüze karşılıklı olan psikoterapi gibi danışan ve danışmanın ya da terapistin uygulaması ve uyması gereken birçok etik kuralları bulunuyor. Bunların en temeli öncelikle Türk Psikologlar Derneğinin ‘Etik Yönetmeliği’nde belirlenmiş olan etik kurallardır. Bu etik kuralların en başında psikoloğun mesleki yetkinliği yer alırken, ikinci madde danışana en yüksek yararı gözetip zarardan kaçınmaktır (TPD, 2004). Bu ilkeler göz önünde bulundurularak terapist danışanın uzaktan ya da yüz yüze olan ihtiyacını profesyonel olarak değerlendirir ve danışana gereken yönlendirmeyi anlamlı adımlarla gerçekleştirir. Online için uygun olan danışanlara da yüz yüze olan danışanlarda geçerli olan etik değerler, ilkeler, ve yasal süreçleri ilk seanstan itibaren uygular.
Terapi modeli dikkate alınmadan, terapiye başlamadan önce klinik psikolog, danışanla birlikte bilgilendirme formunu değerlendir, danışanın sormak istediklerini yanıtlar. Bilgilendirme formunda kişilerin anlayacağı dilde ve kelimelerle terapinin doğası ve beklenilen sureci, ücretlendirme, üçüncü kişilerin dahil olma durumları, ve gizliliğin sınırları yer alır (Murphy, & Pomerantz, 2016).
Amerikan Psikologlar Derneği (2013), telepsikolojiyi “psikolojik servislerin telekomünikasyon teknolojileriyle sağlanması” olarak tanımlıyor (cited in Murphy, & Pomerantz, 2016). Teknolojiler, telefon, mobil cihazlar, interaktif video konferansı, email, chat, mesajlaşma, ve interneti içeriyor. Bu servisler senkronize (video konferans gibi) ya da asenkronize (email gibi) olabiliyor. Senkronize komünikasyonlarda danışan ve terapist iletişimi ayni anda, gerçek zamanda, geleneksel yüz yüze olan terapiyle paraleldir. Asenkronize komünikasyonlar gerçek zamanda gerçekleşmez, ve danışanla psikoterapist iletişiminde gecikmeli olabilir. Asenkronize komünikasyonların en önemli olumsuz etkisi danışan anında mesajına karşılık alamadığında danışanla terapist arasında sinir problemleri yaşanıp terapötik ilişkinin olumsuz etkilendiği görülebiliyor.
İki formatta da en önemli konu özellikle de acil durumlarda danışanın güvenliğinin sağlanabilme durumudur. Psikologlar, danışanlarıyla gerçek acil kriz durumlarında anında kendilerine mesajlaşma ya da email yoluyla ulaşamayabileceklerini sıklıkla hatırlatmalı. Ayrıca psikologların fiziksel lokasyonları danışanların losyonlarından farklı olabilir. Bu gibi durumlar için, olası kriz durumları için danışanın yaşadığı ülke ve bölgeye göre özel plan hazırlanmalı. Uzaktan psikoterapi danışanları ya da yüz yüze danışanlar için de psikologlar web sitelerinde lokasyon odaklı acil durumlar için ruh sağlığı merkezlerinin listelerini ya da linklerini ekleyebilir.
Yüz yüze, karşılıklı terapi de olduğu gibi telepsikolojide de danışanların psikologlarının eğitimi, yeterlilikleri, üniversite adları, ulusal ve uluslararası geçerliliği olan sertifikaları, uzmanlık alanları, ve klinik tecrübelerini sorma, araştırma, ve bilme hakları vardır. Diğer yandan online terapide yuz yüze terapiden farki ve daha cok dikkat edilmesi gereken bir konu gizlilik, mahremiyet, ve bilgilendirme formudur.
Gizliliğin ve mahremiyetin korunabilmesi ve danışanın kişisel bilgilerinin saklaması açısından online terapi sırasında danışanların bulundukları fiziksel lokasyonlara dikkat etmesi gerekir. Danışanların topluma açık olan yerler, restorant, kütüphane, kafeler, ya da gözlenebilen dinlenebilen odalarda olmamaları öneriliyor. Wifi ya da internetin net olarak çektiği sessiz bir ortam olması, terapinin kopukluk ya da kesilmeler olmadan sağlanmasıyla terapinin kalitesi artıyor. Ayrıca gizlilik ilkesi gereğince, terapist ve danışanın güven ilişkisini korumak, danışanın terapi esnasındaki süreçte gerekli bilgileri, düşünce ve tecrübelerini rahatlıkla paylaşabilmesi için seans esnasında bulundukları odada yalnız olmaları, olası kulak misafirlerinden uzaklaşmaları gerekiyor. Olası güvenlik sorunlarını önlemek için üçüncü kişilerin izleyebileceği, dinleyebileceği, ya da kontrol altında tutabileceği bağlantılarla seans yapılmamasına dikkat edilmeli. Örneğin is yeri bilgisayarı, internet araçları, ve dahilisi olan telefonlardan tercih edilmemeli.
Her psikolojik desteğe ihtiyaç duyan kişiyle uzaktan ya da online psikoterapi gerçekleştirilemeyebilir. Online psikoterapiye kabul edilen kişiler, yüksek fonksiyonlu, daha somut problemleri olan, iyileştirici müdahalelerde bulunulabilen kişiler olup, riskli, kendisine ya da başkasına zarar verme dürtü, düşünce, ya da planı olmayan kişilerden oluşuyor olmasıdır. Bu gibi riskli davranış, düşünce, ya da planı olduğu takdirde, klinik psikolog danışanı lokal ruh sağlığı merkezine gereken adımlarla yönlendirir ya da ofis odasında yüz yüze seansa başlanır, ancak daha fazla uzaktan psikoterapi sureci devam ettirilmez.
Test ve değerlendirmeler gereken durumlarda, klinik psikoloğun dikkat etmesi gereken öncelikle online olarak uygulanan hali hazırdaki görüntüleme envanterlerinden yararlanmaktır. Hali hazırda olmayan bir testi online olarak uygulaması gerektiğinde o test sonuçlarının geçerlilik ve güvenilirlik gibi psikometri değerlerine telepsikolojisi etkisini göz ardı etmeden değerlendirmelidir (Amerikan Psikologlar Birligi, 2013).
Klinik psikolog ilk seans itibariyle tüm bu madde, durum, ve gereklilikleri bilgilendirme formuyla danışanla paylaşır, birlikte değerlendirir, ve anlaşılmayan, karışıklığa sebep olan maddeleri açıklayıp netliğe kavuşturduktan sonra terapi surecine başlanır. Danışanın online terapi surecinden nasıl etkilendiği her seans sorulur ve ihtiyacının değişmesi durumunda yüz yüze seansa yönlendirilir. Başka ülke ya da şehirdeki danışan ise uygun ve anlamlı adımlarla kendisinin lokalinde bulunan uygun bir danışana yönlendirilerek etik ilke ve değerlere uygun olarak terminasyon sureci ya da sonlandırma seansı gerçekleştirilir. Böylelikle yüz yüze terapi gibi online terapi uygulayan klinik psikolog teknolojinin sunduğu bu hizmeti etik ilke, yasal, ve ahlaki değerlerini göz önünde bulundurarak profesyonel kimliğiyle mesleğini icra eder.
Referanslar
Amerikan Psikologlar Birligi[American Psychological Association], 2013. Telepsikoloji Uygulamanin Ilkeleri (Guidelines for the Practice of Telepsychology). 68, 9, 791–800 DOI: 10.1037/a0035001.
Murphy, J. M., & Pomerantz, A. M. (2016). Informed Consent: An Adaptable Question Format for Telepsychology. Professional Psychology: Research And Practice, doi:10.1037/pro0000098
Turk Psikologlar Dernegi[TPD] 2004. Turk Psikologlar Dernegi Etik Yonetmeligi. Alinan yer; https://www.psikolog.org.tr/turkey-code-tr.pdf
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Onlıne Terapı & Uzaktan Psıkoterapı & Telepsıkolojı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Esra SAVAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Esra SAVAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
online psikoterapi, sanal psikoterapi, telepsikoterapi, telepsikoloji, internetten psikolojik danışmanlık, video konferans terapi, facetime terapi, uzaktan psikoterapi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
