Ağız Yanması Sendromu - Burning Mouth Syndrome
AĞIZ YANMASI SENDROMU
1.TANIM
Ağrı, vücudun herhangi bir bölgesinden kaynaklanabilir. Doku değişimine bağlı olabilir veya olmayabilir. Psikosomatik ağrı/yanma (psikojenik kökenli ağrı/yanma), anksiyete ve depresyon gibi psişik ve psikososyal sorunların arttığı durumlarda ağrı olarak tanımlanan duygulardır ki bireyler bu durumlarını somatize (somatik halüsinasyon) etmektedirler.
Ağız yanması sendromu gözlenebilir herhangi bir mukozal lezyon olmamasına rağmen oral kavitede ve dilde yanma hissiyle karakterize bir durumdur. Endojen veya eksojen hiçbir bulgu bulunmamaktadır. Yanan ağız sendromu, dili ya da diğer ağız içi dokuları etkileyen ağrı veya iğneleyici his veren karmaşık bir rahatsızlıktır. Bu durum sistemik ve lokal nedenlere bağlı ortaya çıkabildiği gibi sağlıklı bireylerde de görülebilir. Yanan ağız sendromunun etiyolojisinde birçok faktör bulunmaktadır. Yaş ve cinsiyet de prevalansta önemli rol oynamaktadır. Literatürde birçok tedavi yöntemi sunulmuş olmasına karşın henüz ortak bir tedavi seçeneğinde uzlaşılamamıştır.
Çoğunlukla bilateral olarak dilin üçte iki ön bölgesinin etkilendiği yanan ağız sendromunda yanaklar, damaklar, diş etleri ve dudaklar gibi birden fazla alanda haşlanma gibi yanma hissinin yanı sıra genellikle ağrı da görülebilir. Ağrıya ek olarak, karıncalanma veya uyuşma, metalik bir tat ve ağız kuruluğu, baş dönmesi ve bulantı da görülebilir.
2.ETİYOPATOGENEZ
Sinirsel baş ağrısı, mide yanması, kalp ağrısı gibi psikosomatik rahatsızlıklar grubundan bir hastalıktır. Şikayetler genelde depresif kişilerde ortaya çıkmaktadır. Protez intoleransında olduğu gibi diğer psişik ve nörolojik faktörler de etiyolojisinde rol oynamaktadır.
Klinik bulgular her ne kadar normal olsa da ağız yanma sendromuna zemin hazırlayabileceği iddia edilen birçok lokal ve sistemik faktörden de bahsedilmektedir ki bunlar: kandida, oral galvanizm, ağız kuruluğu, protetik apareyler, kontakt alerji, parafonksiyonel alışkanlıklar, menopoz, diabetes mellitus, ilaç tedavilerinin yan etkileri, paraneoplastik sendrom, gastrointestinal hastalıklar, nörolojik ve psikolojik bozukluklardır. Bu faktörler yanmayı tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir fakat bu sendromun birincil sebebi değillerdir. Sendromun asıl sebebi psikolojik kökenlidir.
Dil, ağız tabanı ve yutak kaslarının bilinç dışı yapılan parafonksiyonlara bağlı olarak kontraksiyonunun oluşması ile ağrı ve yanma meydana gelmektedir. Yapılan parafonksiyonun şekli genelde dili diş veya proteze bastırma veya ağızda negatif basınç yapılarak emmedir. Birçok parafonksiyon ve tiklerde olduğu gibi yapılan hareketler bilinç dışıdır ve hasta genelde farkında değildir. Bu durumda dil, yanak ve dudak mukozalarındaki diş impresyonları tanıda çok önemli yardımcılardır.
3. KLİNİK BULGULAR
Psikolojik kökenli ağrıya bağlı olarak ağız ve yüz bölgesinde ağrı, yanma, karıncalanma, uyuşma, batma, delinme, zonklama, ağız kuruluğu, tat değişikliği, şimşek çakar gibi, acı biber sürülmüş gibi, sıcak kaşık değmiş gibi, boğazı daralıyormuş gibi, ağzı kavruluyormuş gibi hisler anlatılabilir. Ağız kuruluğundan yakınan birçok yanan ağız sendromlu hastada tükürük akışının normal olduğu gözlenmekle birlikte bileşenlerinin değiştiği saptanmıştır. Semptomların tarif edilmesi istendiğinde hastalar, daha çok yanan ağız sendromunun hayatlarını olumsuz etkilediğinden yakınmaktadırlar.
Parafonksiyonel hareketler sonucu yumuşak dokularda diş impresyonları görülebilir. Parafonksiyonun yapılmadığı anlarda, yemek yeme sırasında şikayetler azalmaktadır.
Başta dil ucunda, dil kenarı ve sırtında, dudak, damak ve dişetlerinde yanma hissedilebilir. Tat duygusunda bozukluk ve bazen de yanma hissinin boğaza inip orada darlık hissi oluşturması görülebilir.
Önemli tanı kriterlerinden biri de bu hissin hasta uyurken ve yeni kalktığında neredeyse hiç olmaması ve gün içerisinde akşama doğru şiddetlenmesi, yemek yerken de azalmasıdır. Bu bulgu gün içinde stresin ve psikolojik sorunların yoğunlaşmasıyla ilişkilidir ve tanıya varmada önemli bir bulgudur.
Protez kullanımının bu şikayetleri başlattığı veya artırdığı da görülebilir fakat bu sendromun oranları protez kullanmayan hastalardan çok da farklı değildir. Diş çekimi de bu şikayetleri etkileyebilir. Mukozanın görünümünde bir değişiklik yoktur. Bazen dil ucunda kızarıklık, diş impresyonları, yanak içinde linea albaya rastlanabilir. Ağız kuruluğu hissi görülebilir fakat gerçekte ağız nemliliği normaldir. Hastalar, ağız yanması sendromunun teşhisinin zor olmasından ve uzun süre doktor gezerek çözüm bulmaya çalışmalarından dolayı genellikle kanserofobi gibi düşünceler de geliştirmektedir. Hastaların %20’si semptomların kanser habercisi olduğundan endişe etmektedir. Kadın hastalarda daha sık görülmektedir.
Yanan ağız sendromu tanısı konmuş hastalarla kontrol grubu arasında yapılan karşılaştırmada ağız kuruluğuna neden olan ilaçların kullanımının, yanan ağız sendromlu hastalarda depresyon ve endişe seviyesini daha fazla artırdığı ortaya konmuştur.
4. TEDAVİ
Tedaviye karar verirken öncelikle intra-ekstra oral muayene yapılmalı, kronik ağrıya sebep olabilecek tüm faktörler ortadan kaldırılmalı, laboratuvar tetkikleri yapılmalıdır. Bu aşamalarda sorun çıkmadıysa psikosomatik ağrı tanısı düşünülebilir. Bu aşamalardan geçerken hastanın yaşadığı süreç ve psikolojik durumu da göz önünde bulundurularak gerek olmayan prosedürlerden kaçınılmalı, hastaya durumu detaylı bir şekilde anlatılarak kanser gibi bir hastalığı olmadığına ikna edilmelidir.
Yanan ağız sendromunun tedavisi semptomatiktir. Ağrılı nöropatik anomaliler için kullanılan ilaçlar yanan ağız sendromu için de endikedir. Hastanın hekimine güven duyması ve hekimin kendisini ciddiye aldığını, ilgilendiğini görmesi ve hekim tarafından anlaşıldığını düşünmesi tedavinin başarısı açısından önemlidir. Hastaya, hastalığının idiopatik nedenleri olabileceği, tedavinin uzun sürebileceği ancak hastalığın kanserle bir ilgisinin olmadığı yeterli zaman ayırarak anlatılmalıdır.
Alt çeneye gece plağı uygulanması parafonksiyonel hareketleri azaltarak şikayetlerin de azalmasına yardımcı olabilir. Protezlerin sorun teşkil etmediğinden eminsek ani bir kararla yenilemek hastayı daha çok strese sokmaktan başka bir fayda sağlamayacaktır. Diş hekiminin görevi doğru bir ağız içi muayene yaparak irritan bir faktörün olmadığına emin olmak ve parafonksiyonları önlemektir. Sonrasında hasta psikiyatra yönlendirilmelidir.
KAYNAKÇA
Dürer TS. Vaka sunumu: yanan ağız sendromu. Bilimsel Tamamlayıcı Tıp Regülasyon ve Nöral Terapi Dergisi. 2016; Cilt 10, Sayı 2. p: 28-30
Göregen M., Dağistan S., Bilge OM. Ağız yanması sendromu. Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg. Cilt: 15, Sayı:1, Sayfa:65-69, 2005
Özbayrak S. Oral Mukoza ve Hastalıkları. Genişletilmiş 3.baskı, İstanbul: Quintessence; 2006. p: 98-99. (Marmara Üniversitesi yayın no: 527)
Toptaş O., Akkaş İ., Özan F., Yanan ağız sendromu, Acta Odontol Turc 2014;31(2):102-105
Yaşar F. Ağız yanması sendromu. Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics. 2015;1(1):17-9
1.TANIM
Ağrı, vücudun herhangi bir bölgesinden kaynaklanabilir. Doku değişimine bağlı olabilir veya olmayabilir. Psikosomatik ağrı/yanma (psikojenik kökenli ağrı/yanma), anksiyete ve depresyon gibi psişik ve psikososyal sorunların arttığı durumlarda ağrı olarak tanımlanan duygulardır ki bireyler bu durumlarını somatize (somatik halüsinasyon) etmektedirler.
Ağız yanması sendromu gözlenebilir herhangi bir mukozal lezyon olmamasına rağmen oral kavitede ve dilde yanma hissiyle karakterize bir durumdur. Endojen veya eksojen hiçbir bulgu bulunmamaktadır. Yanan ağız sendromu, dili ya da diğer ağız içi dokuları etkileyen ağrı veya iğneleyici his veren karmaşık bir rahatsızlıktır. Bu durum sistemik ve lokal nedenlere bağlı ortaya çıkabildiği gibi sağlıklı bireylerde de görülebilir. Yanan ağız sendromunun etiyolojisinde birçok faktör bulunmaktadır. Yaş ve cinsiyet de prevalansta önemli rol oynamaktadır. Literatürde birçok tedavi yöntemi sunulmuş olmasına karşın henüz ortak bir tedavi seçeneğinde uzlaşılamamıştır.
Çoğunlukla bilateral olarak dilin üçte iki ön bölgesinin etkilendiği yanan ağız sendromunda yanaklar, damaklar, diş etleri ve dudaklar gibi birden fazla alanda haşlanma gibi yanma hissinin yanı sıra genellikle ağrı da görülebilir. Ağrıya ek olarak, karıncalanma veya uyuşma, metalik bir tat ve ağız kuruluğu, baş dönmesi ve bulantı da görülebilir.
2.ETİYOPATOGENEZ
Sinirsel baş ağrısı, mide yanması, kalp ağrısı gibi psikosomatik rahatsızlıklar grubundan bir hastalıktır. Şikayetler genelde depresif kişilerde ortaya çıkmaktadır. Protez intoleransında olduğu gibi diğer psişik ve nörolojik faktörler de etiyolojisinde rol oynamaktadır.
Klinik bulgular her ne kadar normal olsa da ağız yanma sendromuna zemin hazırlayabileceği iddia edilen birçok lokal ve sistemik faktörden de bahsedilmektedir ki bunlar: kandida, oral galvanizm, ağız kuruluğu, protetik apareyler, kontakt alerji, parafonksiyonel alışkanlıklar, menopoz, diabetes mellitus, ilaç tedavilerinin yan etkileri, paraneoplastik sendrom, gastrointestinal hastalıklar, nörolojik ve psikolojik bozukluklardır. Bu faktörler yanmayı tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir fakat bu sendromun birincil sebebi değillerdir. Sendromun asıl sebebi psikolojik kökenlidir.
Dil, ağız tabanı ve yutak kaslarının bilinç dışı yapılan parafonksiyonlara bağlı olarak kontraksiyonunun oluşması ile ağrı ve yanma meydana gelmektedir. Yapılan parafonksiyonun şekli genelde dili diş veya proteze bastırma veya ağızda negatif basınç yapılarak emmedir. Birçok parafonksiyon ve tiklerde olduğu gibi yapılan hareketler bilinç dışıdır ve hasta genelde farkında değildir. Bu durumda dil, yanak ve dudak mukozalarındaki diş impresyonları tanıda çok önemli yardımcılardır.
3. KLİNİK BULGULAR
Psikolojik kökenli ağrıya bağlı olarak ağız ve yüz bölgesinde ağrı, yanma, karıncalanma, uyuşma, batma, delinme, zonklama, ağız kuruluğu, tat değişikliği, şimşek çakar gibi, acı biber sürülmüş gibi, sıcak kaşık değmiş gibi, boğazı daralıyormuş gibi, ağzı kavruluyormuş gibi hisler anlatılabilir. Ağız kuruluğundan yakınan birçok yanan ağız sendromlu hastada tükürük akışının normal olduğu gözlenmekle birlikte bileşenlerinin değiştiği saptanmıştır. Semptomların tarif edilmesi istendiğinde hastalar, daha çok yanan ağız sendromunun hayatlarını olumsuz etkilediğinden yakınmaktadırlar.
Parafonksiyonel hareketler sonucu yumuşak dokularda diş impresyonları görülebilir. Parafonksiyonun yapılmadığı anlarda, yemek yeme sırasında şikayetler azalmaktadır.
Başta dil ucunda, dil kenarı ve sırtında, dudak, damak ve dişetlerinde yanma hissedilebilir. Tat duygusunda bozukluk ve bazen de yanma hissinin boğaza inip orada darlık hissi oluşturması görülebilir.
Önemli tanı kriterlerinden biri de bu hissin hasta uyurken ve yeni kalktığında neredeyse hiç olmaması ve gün içerisinde akşama doğru şiddetlenmesi, yemek yerken de azalmasıdır. Bu bulgu gün içinde stresin ve psikolojik sorunların yoğunlaşmasıyla ilişkilidir ve tanıya varmada önemli bir bulgudur.
Protez kullanımının bu şikayetleri başlattığı veya artırdığı da görülebilir fakat bu sendromun oranları protez kullanmayan hastalardan çok da farklı değildir. Diş çekimi de bu şikayetleri etkileyebilir. Mukozanın görünümünde bir değişiklik yoktur. Bazen dil ucunda kızarıklık, diş impresyonları, yanak içinde linea albaya rastlanabilir. Ağız kuruluğu hissi görülebilir fakat gerçekte ağız nemliliği normaldir. Hastalar, ağız yanması sendromunun teşhisinin zor olmasından ve uzun süre doktor gezerek çözüm bulmaya çalışmalarından dolayı genellikle kanserofobi gibi düşünceler de geliştirmektedir. Hastaların %20’si semptomların kanser habercisi olduğundan endişe etmektedir. Kadın hastalarda daha sık görülmektedir.
Yanan ağız sendromu tanısı konmuş hastalarla kontrol grubu arasında yapılan karşılaştırmada ağız kuruluğuna neden olan ilaçların kullanımının, yanan ağız sendromlu hastalarda depresyon ve endişe seviyesini daha fazla artırdığı ortaya konmuştur.
4. TEDAVİ
Tedaviye karar verirken öncelikle intra-ekstra oral muayene yapılmalı, kronik ağrıya sebep olabilecek tüm faktörler ortadan kaldırılmalı, laboratuvar tetkikleri yapılmalıdır. Bu aşamalarda sorun çıkmadıysa psikosomatik ağrı tanısı düşünülebilir. Bu aşamalardan geçerken hastanın yaşadığı süreç ve psikolojik durumu da göz önünde bulundurularak gerek olmayan prosedürlerden kaçınılmalı, hastaya durumu detaylı bir şekilde anlatılarak kanser gibi bir hastalığı olmadığına ikna edilmelidir.
Yanan ağız sendromunun tedavisi semptomatiktir. Ağrılı nöropatik anomaliler için kullanılan ilaçlar yanan ağız sendromu için de endikedir. Hastanın hekimine güven duyması ve hekimin kendisini ciddiye aldığını, ilgilendiğini görmesi ve hekim tarafından anlaşıldığını düşünmesi tedavinin başarısı açısından önemlidir. Hastaya, hastalığının idiopatik nedenleri olabileceği, tedavinin uzun sürebileceği ancak hastalığın kanserle bir ilgisinin olmadığı yeterli zaman ayırarak anlatılmalıdır.
Alt çeneye gece plağı uygulanması parafonksiyonel hareketleri azaltarak şikayetlerin de azalmasına yardımcı olabilir. Protezlerin sorun teşkil etmediğinden eminsek ani bir kararla yenilemek hastayı daha çok strese sokmaktan başka bir fayda sağlamayacaktır. Diş hekiminin görevi doğru bir ağız içi muayene yaparak irritan bir faktörün olmadığına emin olmak ve parafonksiyonları önlemektir. Sonrasında hasta psikiyatra yönlendirilmelidir.
KAYNAKÇA
Dürer TS. Vaka sunumu: yanan ağız sendromu. Bilimsel Tamamlayıcı Tıp Regülasyon ve Nöral Terapi Dergisi. 2016; Cilt 10, Sayı 2. p: 28-30
Göregen M., Dağistan S., Bilge OM. Ağız yanması sendromu. Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg. Cilt: 15, Sayı:1, Sayfa:65-69, 2005
Özbayrak S. Oral Mukoza ve Hastalıkları. Genişletilmiş 3.baskı, İstanbul: Quintessence; 2006. p: 98-99. (Marmara Üniversitesi yayın no: 527)
Toptaş O., Akkaş İ., Özan F., Yanan ağız sendromu, Acta Odontol Turc 2014;31(2):102-105
Yaşar F. Ağız yanması sendromu. Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics. 2015;1(1):17-9
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ağız Yanması Sendromu - Burning Mouth Syndrome" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dt.İrem PANCAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dt.İrem PANCAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
