“Her ölüm erken ölümdür”

Ölüm bir kayıp bir veda geri dönüşü olmayan bir yolculuktur. Bu nedenle sevdiklerimizi kaybettiğimizde üzülmemiz ağlamamız kısa süreli çöküntü içinde olmamız olası bir durumdur. Çünkü akvaryumdaki bir balığımızın ölümü bile bizi üzmekte ve sarsmaktadır. Yada bir eşyamızı kısa süreliğine bile kaybettiğimizde bu üzüntüyü ve kayıp durumunu yaşarız.Burada kişiyi sarsan olay kaybettiğiyle kurduğu bağ ve ilişkidir.bu nedenle üzülmemiz asla bir zayıflık ve yetersizlik değildir çok insani bir durumdur.
Ölümle ilgili bir kayıp yaşadığımızda bu üzüntünün bir dönemi vardır “yas dönemi” bu yas dönemi süresi ve yapılanlar coğrafyadan coğrafyaya ve kültürden kültüre değişiklik gösterir doğu toplumlarında ve mistik kültürün hakim olduğu coğrafyalarda bu daha belirgindir ve etkindir ve çok doğrudur. Çünkü yas dönemin yaşanmadığı veya yaşanan kayıp sonrası üzüntünün dışa vurumu gerçekleşmediği taktirde bu yas döneminin hem uzamasına hem de psikolojik ve duygusal anlamda sorunların belki de patolojik durumların oluşmasına neden olacaktır. Hatta birçok toplumda bu işi meslek olarak yapan kadınlar vardır. Bunlara farklı isimlerle adlandırılırlar “ağlayıcı, ağıtçı, navvaha” diye adlandırılır bu çok önemlidir, kendisini paralayarak ağlayan bu kadınlar sizin içinizde tutuğunuz duygularınızı dışa vurmanızda sizi cesaretlendirirler bu nedenle önemlidir. Ve kayıp yaşayan kontrolünü kaybetmediği ve kendisine zarar vermediği sürece bu yassı yaşamalı hiçbir şekilde engellenmemeli “metin ol ,çok üzme kendini, hepimizin gideceği yer, kader gibi sözcükler hiçbir işe yaramayacaktır hatta sizin onu yeteri kadar anlamadığınızı düşünüp size kızıp tepki verebilir.
Bu süreç bir duygu ve üzüntü yoğunluğu sürecidir bu süreçte kişi yasını yaşamadığı zaman veya cenaze sürecine katılmadığı zaman bu durumu yeteri kadar dışa vurmamış ve gerçeğiyle tam anlamıyla yüzleşmemiş olduğundan psikolojik sorunlar kaçınılmaz olabilir. Onun için bu sürecin her anı muhakkak yaşanması gerekir.
İlkin kayıp yaşayan kişi bu gerçekliği kabul etmediğinden tepkisel olarak inkar etmeyi seçecektir. Ve bu süreci hep geçici hayal veya rüyaymış gibi veya kendi zihin yanılsamasıyla kendisine kötü bir şaka yapıldığını düşünerekten inkar edecektir bu gayet doğaldır. Çünkü olayın en sarsıcı anı ilk anlarıdır. Kişi şok yaşamaktadır.
Kayıp yaşayan kişinin sonradan yaşayacağı durum öfke durumudur burada kişi ya kendisine -ki genelde böyle- olur yada başka dış etkenleri suçlama, başta yoğun bir öfke duygusu yaşar bu duyduğu öfke nedeniyle kendisini cezalandırmak isteyebilir yani kendisine zarar verebilir. Tabi genelde bu durum beklenmedik ölümlerde yaşanır beklenilen ölümlerde süreci atlatmak daha kolaydır kişi bu süreçte kendisini ve başka birisini suçlamaz çünkü ölüme doğru giden süreç onu olgunlaştırmıştır ve kişiyi buna hazırlamıştır.
Sonraki süreç kişi derin bir çöküntü ve çaresizlik yaşar biraz daha sakinleşmiştir ve gerçekle daha çok yüzleşmiştir bu süreçte kişi muhakeme becerisini tekrar sağladığından içsel konuşmalar artar içe kapanma dönemine girebilir. Bu süreçte derin muhasebe içindedir ölümün soğuk yüzünü kabullenmiştir artık.
Ve en sonunda kişi ya bu kaybı kabullenir hayatına adapte olur ve uyumlu bir şekilde yaşamını sürdürür ya da bu durumu atlatamaz patolojik bir hal alır ve bu süreç uzar gider kişinin yaşam kalitesini çok düşürür. Anksiyete, depresyon, panikatak kaçınılmaz olabilir bu süreçte durum gittikçe kötüye gittiğini anladığı an muhakkak profesyonel bir destek alınmalı.
Ve bu süreçteki en önemli destek yakınları tarafından sağlanacak olan duygusal ve sosyal destektir. Bu süreçte asla kişi yalnız bırakmamalı sürekli konuşması ve dışa vuru gerçekleştirmesi sağlanmalı.Yeme içme konusunda çok zorlamamalı hiç konuşulmasa bile yanında olmak, onu desteklendiğini göstermek bile önemlidir.
Şayet beklenmedik ölümlerde kişi cenaze merasime katılmamış ve taziye sürecini yaşayamamış ise bu durumda süreç uzuyor ise muhakkak bir uzamandan yas terapisi alınmalı. Yas terapisin de kişiye süreç simülatif olarak yaşatılarak dışa vurumu sağlanmış olur.
3 ayın sonunda kişi hala durumu atlatamamış ise bu; iştah kaybı, uyku bozukluğu, içe kapanıklık iş veriminde düşüklük sosyal uyumda yetersizlik şeklinde gösteriyor ise durum patolojik bir hal almıştır ve muhakkak bir uzmandan yardım alınması gerekir.
Ölüm kalanlar içindir…
Psikolog
Cengiz ŞİMŞAT
Özel Tatvan Can Hastanesi