Bir konuda çok üzgünsünüz ve bunu bir yakınınızla paylaşıyorsunuz, arkadaşınız: “Olaya iyi tarafından bak, daha kötüsü olabilirdi, hayatta neler var....” ile başlayan bir cümleler dizisi sıralıyor. Bu yaklaşımın psikoloji literatüründeki karşılığı toksik pozitiflik; yani ne olursa olsun ne yaşanırsa yaşansın kendimizi ve çevremizi olumluya yönlendirelim sürekli iyi hissedelim hali. İyiliği ve pozitifliği putlaştırıp tüm duyguları bir iyimserliğe indirme çabası. Olumsuz duygulardan, olumsuz tarafı görmemize sebep olacak her şeyden ve herkesten uzak durmaya çalışmak; kendimizi sürekli pozitif olana motive etmeye çabalamak…
Hepimize olumsuz duyguları ötelememiz salt olumlu duyguları buyur etmemiz gerektiği öğretildi. Çünkü olumsuz olarak atfedilen, aslında güçlü ve yoğun olan, “üzüntü, hayal kırıklığı, öfke, keder vb” gibi duygular “mutluluk, heyecan, iyimserlik” gibi hemen kucak açması ya da kabullenmesi kolay duygular değil. Dolayısıyla çok insani bir refleks olarak çoğumuz bu duygular ile karşılaştığımızda onları görmezden gelme, bastırma, onların yerine daha “kabul edilebilir” görülen duyguları koymaya çalışma eğiliminde oluyoruz.

Ama biliyoruz ki o duygular görmezden gelsek de bir yere gitmiyorlar. Bir zaman geri dönmek üzere orada bekliyorlar. Yani insana acısını bastırmak iyi gelmiyor, çünkü bastırmak duyguları yok etmiyor.

İşte tam burada toksik pozitiflik kavramı yerine trajik iyimserlik kavramı doğuyor:


Araştırmalara göre travmaya karşı dayanıklı insanlar, travmanın getirdiği duygulardan uzak durmaya çalışan, salt olumlu düşünmeye çalışanlar değil; tam tersine olumsuzlukla yüzleşen, olumsuzluğun getirdiği acıyı yaşayan, olumsuzluğu misafir eden ve kendine belki bir pay çıkartabilen insanlar oluyor.


Trajik iyimserlik kavramı varoluşçu bir psikiyatrist olan Viktor Frankl tarafından tanımlanan "Trajik iyimserlik" kaçınılmaz acısına, kaybına ve acısına rağmen umudu sürdürme ve hayatta anlam bulma yeteneği olarak ifade ediliyor. Bu anlam arama ve bulma yolculuğu tabi ki yaralayıcı ve zor oluyor, beraberinde başta “olumsuz” olarak nitelediğimiz duyguları getiriyor fakat sonrasında “travma sonrası büyüme/gelişme” denilen kavramı da beraberinde getirme olasılığı yüksek. Yani acıyı anlamlandırıp, bu doğrultuda daha yapıcı şeyler yapmaya başlamak.


Bu noktaya toksik pozitiflik gözlüğünden bakıldığında, yaşanılan her acı verici deneyim ve getirdiği duygular görmezden geliniyor haliyle büyüme ve gelişme potansiyeli de.. Çünkü her acı içinde büyümeyi ve gelişmeyi barındırır ve tabiki umudu da.. Tüm bunların görmezden gelinme hali, salt tatlı yiyeceklerden oluşan bir dünyaya benzer ancak insanın tuza da ihtiyacı var, acıya da...



Kaosun ortasında bir anlam arama hali "Trajik İyimserlik"



O halde; sağlıklı olabilmek ve gelişebilmek için mutluluğu, huzuru kucakladığımız kadar acıyı da kucaklamaya çalışmak.. Var olmak, biraz eksik olmak biraz fazla ve tatlı olmak, bazen acı ve ekşi olmaktır.. Ve tüm duygulara ve yaşantılara alan açabilmektir.. Çünkü her duygu bir ihtiyaç barındırır, dolayısıyla olumsuzu görmeme hali bireyin kendi ihtiyaçlarından uzaklaşma halidir de.