Kardeş Kıskançlığının Sebepleri ve Kardeş Kıskançlığı Karşısında Neler Yapılabilir
KARDEŞ KISKANÇLIĞININ SEBEPLERİ VE KARDEŞ KISKANÇLIĞI KARŞISINDA NELER YAPILABİLİR?
Çocuğun yaşadığı Kıskançlığın nedeni, anne ve babasının ilgisini, sevgisini diğer kardeş nedeniyle kaybetmekten korkmasıdır. Kişiler arası ilişkilerde yaşanan kıskançlığa benzeyen bir duygudur aslında, çocuk da anne ya da babası ile ilişkinin zarara uğrayacağından korkar.
Yaşamın her döneminde görülür ancak çocuk bu duyguyu daha yoğun yaşayabilir ve onu bu duygu çok mutsuz eder.
Çocuk kıskanmaya başladığında, diğer kardeşin ondan daha iyi olduğunu, kendisinin herkesten daha az sevildiğini düşünmeye başlar. Özellikle küçük çocuklarda yaş farkı da az ise yeni doğan kardeşini kıskanması yaşamını etkileyebilir. Çocuklarda bu dönemler davranış problemleri başlar hem aile içinde hem okul yaşamında ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle bu süreçte hem çocuğun hem ailenin pedagojik/psikolojik destek alması çok önem taşımaktadır.
Çocuklar Neden Kıskançlık Yaşıyor?
• Aslında kıskançlık doğal bir duygudur. Temelde özgüvenle ilgilidir. Anne babasının o ana kadar kendisine karşı olan tüm dikkatin, ilgi ve sevginin kardeşle paylaşılması ya da kardeşe yöneltilmesinden rahatsız olunmasıdır.
• Onunla oynayan yemeğini yediren sadece onunla ilgilenen annesi artık başka bir çocukla ilgilenmektedir. Bu nedenle, terk edilmişlik, kırgınlık ve hayal kırıklığı yaşar. Bu duygu anneye babaya ya da kardeşine yoğun bir kızgınlığa dönüşebilir.
• Çocukla yapılan etkinlikler birden son bulmamalıdır. Yatmadan önce kitap okuma, parka gitme, oyun oynama gibi. Etkinlikler bebek olduktan sonra da devam etmelidir. Eğer çocuk anneyle vakit geçirmeye çok alışkınsa, babanın da bebek doğmadan, çocukla vakit geçirmeye başlaması gerekmektedir. Çocuk kendini dışlanmış hissetmemeli, bebeği düzenini bozan biri olarak görmemelidir.
• Her çocuk kıskançlık duygusu yaşamaz ya da aynı seviyede yaşamaz. Kıskançlığın şiddeti; Çocuklar arasındaki yaş farkına, kardeşlerin cinsiyetine, çocuğun kişiliğine, çocuğun eğitimi sırasında anne baba tutumuna, ailenin çocukla ilişkisine göre değişir. Yeni kardeş geldikten sonra anne ve babanın bu süreci nasıl yaşadığı, (yeni bebeğin aileye getirdiği zorluklar da diğer çocuğa olan ilgi seviyesini etkilemektedir) ve anne baba dışında diğer aile bireylerinin tepkileri de önemlidir. Bu süreci etkiler.
• Yanlış anne baba tutumu da çocuklarda ki kıskançlığı pekiştirir. Kıskanmaması gerektiğinin çok konuşulması ya da kıskanmasın diye çocukla aşırı ilgilenmek, ona hediye almada abartıya kaçmak gibi. Böyle davrandığınızda kıskançlık duygusunu ikincil kazanca dönüştürürsünüz.
• Anne babanın ya da çevrenin “mutlaka kıskanacak” önyargısı da çocuklara karşı yanlış tutum içinde olmalarına neden olacaktır. Böyle olduğunda kıskanmasın, zarar vermesin diye ya aşırı önlem alınacak ya da çocukla alay etmek, bu konuda şaka yapmak “Kardeşin olunca senin pabucun dama atılacak” gibi empatik olmayan çocuğu zor durumda bırakacak davranışlarda bulunulacaktır. Ailenin bu konuda çok duyarlı ve bilinçli davranması gerekmektedir.
Kardeşler Arasında ki Kıskançlık Yeni Bir Bebeğin Aileye Katılması Nedeniyle Yaşanılıyorsa;
• Anne-baba yeni bir kardeşi olacağını hamilelik sürecinde mutlaka söylemeli, çocuk bu konuyu başka birinden duymamalı,
• Çocuk kardeşi daha doğmadan annesinin hamilelik sürecinde kardeşi ile bir bağ kuramaz, ancak bebeğin isminin ne olacağı, onun giyeceği kıyafetlerin seçimi, odası gibi konularda onunla konuşulması bağ kurmaya başlamasını sağlayacaktır.
• Yeni kardeşinin doğması onun hayatında bazı şeyleri değiştirmemeli, odası, onunla geçirilen zaman, alışkanlıkları gibi.
• “Sessiz ol kardeşin uyuyor, gürültülü oynama kardeşin korkacak” gibi sözler söylememelidir.
• Eğer kardeşinin canını acıtacak davranışları oluyorsa, anne babanın sakin davranması, bu davranışa izin verilmeyeceğinin belirtilmesi gereklidir.
Büyük Çocuklar Arasında ki Kıskançlıklar Nasıl Önlenmeli?
• Büyük çocuklar arasında da kıskançlık görülür. Sadece büyük kardeşler değil, küçük kardeşlerde ağabey ya da ablalarını kıskanırlar. Küçük çocuklar da büyük kardeşin arkadaşlarını, okula gitmesini, onun derslerini, etkinliklerini kıskanırlar. Bu nedenle onların hayatını sabote etmeye çalışabilirler. Kitabına, defterine zarar verme, arkadaşlarının yanında onu zor durumda bırakacak davranışlarda bulunma gibi.
• Genellikle anne ve baba da çocuklarına karşı ön yargılı davranmakta “sorunu çıkaran ya da kavgayı başlatan” olarak bilinçli ya da bilinçli olmadan yargıladığı çocuğuna karşı mağduriyet yaratıyor duygusu yaşamaktadır. Diğerini de hep “mağdur oluyor” diye yaklaşmaktadır.
• Bazen anne- baba da kavgayı kışkırtır, mağdur olarak gördüğü çocuğunu korumaya başlar, “sende onun arkadaşlarının yanında onu zor durumda bırak”, “niye kendini dövdürüyorsun” gibi. Eğer ebeveynler taraf tutarsa diğer çocuk kardeşinden nefret edecektir.
• Bu nedenle, anne- babalar, çocukları arasında kavga olduğunda, kimin suçlu olduğunu bulmaya çalışmamalı, hakem rolü üstlenmemeli, taraf tutmamalı, mahkeme ortamına dönüştürmemeli, sanki biri mağdurmuş gibi davranmamalıdır.
• Çocukların arasındaki çatışmalarda, anne babanın sakin davranması gerekiyor. Öfkelenip çözümü sert ya da yıkıcı davranarak çözmeye çalışmaları onlara doğru model olmamaları, çocuğun doğru davranışı öğrenememesine neden olur. Kardeşine vuran çocuğunu durdurmak için “ona vurmak” ya da birbirlerine bağıran çocuklarına bağırarak “susun” demek gibi. Bu davranış birbirlerine karşı düşmanlığı ya da öfkeyi çok artıracaktır.
• Anne ve baba çocukları arasında ki kavgaları engellemek için, sorunu doğru tanımlamalı, çocukların ihtiyacına duyarlı olmalı, ikisine de eşit mesafede davranmalı, ikisiyle de empati kurabilmelidir. Sorunun doğru tanımlanması çözümün kolay bulunmasını sağlayacaktır.
UNUTMAYIN ÇOCUKLARINIZ SORUNLARLA BAŞ ETME BECERİLERİNİ SİZDEN ÖĞRENİYORLAR.
• Çocukların beraber yapabilecekleri etkinlikleri bulup, iyi anlaşabilecekleri gösterilmelidir.
• Çocuklar çatışma yaşasa da, bir arada olmadıklarında, ayrı kaldıklarında birbirlerini özlerler, başka çocuklar tarafından olumsuz bir davranışa maruz kaldıklarında birbirlerini korurlar. Bu şekilde davranmaları aslında birbirlerini sevdiklerini de gösterir. Anne ve babalar böyle durumlarda çocuklara “birbirlerini özledikleri ya da koruduklarını” söyleyerek kardeşler arasındaki yakınlığı artırıcı davranışlarda mutlaka bulunmalıdırlar.
Aile Danışmanlığı ya da Pedagojik / Psikolojik Destek Alınması Gereken Durumlar:
• Anne- baba, çocukları arasında ki çatışmayı durduramıyorsa,
• Anne- baba bu çatışmadan çok etkileniyor, sakin davranamıyorsa,
• Çocuklar arasında çatışma olduğunda anne baba tutarsız davranıyorsa,
• Çocuklardan birinde ya da hepsinde davranış problemleri görülüyorsa,
• Çocukta içe kapanma, regresyon görülüyorsa, (altını ıslatma, tırnak yeme, mide ağrıları, mide bulantısı, bebeksi konuşma gibi)
• Çocukta akademik sorunlar başlamışsa, okula gitmek istemiyorsa,
• Çocuk, anne- babasına, kardeşine, arkadaşlarına karşı öfke patlamaları yaşıyorsa, şiddet eğilimi, zarar verici davranışlar görülüyorsa,
• Özgüveni ile ilgili sorunlar yaşamaya başlamışsa,
• Anne babasının sevgisini çok sorguluyor ya da hiç sevilmediği ile ilgili yargıları varsa,
• Anneye, babaya, aileden birine ya da okulda öğretmenine, onları kaygılandıran konuşmalar yapıyorsa, (kardeşim ölse keşke ya da ben ölsem gibi)
• Sevdiği etkinlikleri yapmak istemiyorsa içe kapanmışsa profesyonel destek almaktan çekinmeyin, ertelemeyin. Eğer çocuğunuz bu desteğe karşı dirençliyse yardım almak istemiyorsa mutlak anne baba olarak siz destek alın.
Çocuklar Yardım Almaya Direnç Gösteriyorlarsa Ne Yapılabilir?
- Çocuğunuza bir uzmana gideceğinizi, bu uzmanın sorunlarınızla ilgili olarak size yardımcı olacağını söylemelisiniz. Yaşı ne olursa olsun "Yaşadığımız problemlerle ilgili bize yol gösterecek bir uzmana gidiyoruz" açıklaması yapılmalıdır.
- Terapiye alınmadan çocuğunuza, görüşme hakkında bilgi vermeli, yaşadığı kaygı ya da olumsuz duygularla ilgili olarak, uzmanın ona yardım edeceği anlatılmalıdır. Örneğin; sana oyuncaklar verecek, resim yapmanı isteyecek, seninle konuşacak gibi açıklamalarda bulunulmalıdır.
- Çocuklarla çalışıldığında aile görüşmeleri de yapıldığı için, çocuğunuza "bizim de danışacağımız şeyler var" diyebilirsiniz. Çocuk ortak bir sorun için gidildiğini bilirse daha rahat olacaktır. Ayrıca anne-babanın terapi süreci ile ilgili tutumu; duygu, düşünce ve davranışları da çocuğa yansır. Anne-baba gergin ya da bir uzmana gitmek konusunda kaygılıysa, çocukta gergin ve kaygılı olacaktır. Dolayısıyla; önce ailenin bu durumu kabullenip, rahat olması gerekmektedir.
Çocuğun yaşadığı Kıskançlığın nedeni, anne ve babasının ilgisini, sevgisini diğer kardeş nedeniyle kaybetmekten korkmasıdır. Kişiler arası ilişkilerde yaşanan kıskançlığa benzeyen bir duygudur aslında, çocuk da anne ya da babası ile ilişkinin zarara uğrayacağından korkar.
Yaşamın her döneminde görülür ancak çocuk bu duyguyu daha yoğun yaşayabilir ve onu bu duygu çok mutsuz eder.
Çocuk kıskanmaya başladığında, diğer kardeşin ondan daha iyi olduğunu, kendisinin herkesten daha az sevildiğini düşünmeye başlar. Özellikle küçük çocuklarda yaş farkı da az ise yeni doğan kardeşini kıskanması yaşamını etkileyebilir. Çocuklarda bu dönemler davranış problemleri başlar hem aile içinde hem okul yaşamında ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle bu süreçte hem çocuğun hem ailenin pedagojik/psikolojik destek alması çok önem taşımaktadır.
Çocuklar Neden Kıskançlık Yaşıyor?
• Aslında kıskançlık doğal bir duygudur. Temelde özgüvenle ilgilidir. Anne babasının o ana kadar kendisine karşı olan tüm dikkatin, ilgi ve sevginin kardeşle paylaşılması ya da kardeşe yöneltilmesinden rahatsız olunmasıdır.
• Onunla oynayan yemeğini yediren sadece onunla ilgilenen annesi artık başka bir çocukla ilgilenmektedir. Bu nedenle, terk edilmişlik, kırgınlık ve hayal kırıklığı yaşar. Bu duygu anneye babaya ya da kardeşine yoğun bir kızgınlığa dönüşebilir.
• Çocukla yapılan etkinlikler birden son bulmamalıdır. Yatmadan önce kitap okuma, parka gitme, oyun oynama gibi. Etkinlikler bebek olduktan sonra da devam etmelidir. Eğer çocuk anneyle vakit geçirmeye çok alışkınsa, babanın da bebek doğmadan, çocukla vakit geçirmeye başlaması gerekmektedir. Çocuk kendini dışlanmış hissetmemeli, bebeği düzenini bozan biri olarak görmemelidir.
• Her çocuk kıskançlık duygusu yaşamaz ya da aynı seviyede yaşamaz. Kıskançlığın şiddeti; Çocuklar arasındaki yaş farkına, kardeşlerin cinsiyetine, çocuğun kişiliğine, çocuğun eğitimi sırasında anne baba tutumuna, ailenin çocukla ilişkisine göre değişir. Yeni kardeş geldikten sonra anne ve babanın bu süreci nasıl yaşadığı, (yeni bebeğin aileye getirdiği zorluklar da diğer çocuğa olan ilgi seviyesini etkilemektedir) ve anne baba dışında diğer aile bireylerinin tepkileri de önemlidir. Bu süreci etkiler.
• Yanlış anne baba tutumu da çocuklarda ki kıskançlığı pekiştirir. Kıskanmaması gerektiğinin çok konuşulması ya da kıskanmasın diye çocukla aşırı ilgilenmek, ona hediye almada abartıya kaçmak gibi. Böyle davrandığınızda kıskançlık duygusunu ikincil kazanca dönüştürürsünüz.
• Anne babanın ya da çevrenin “mutlaka kıskanacak” önyargısı da çocuklara karşı yanlış tutum içinde olmalarına neden olacaktır. Böyle olduğunda kıskanmasın, zarar vermesin diye ya aşırı önlem alınacak ya da çocukla alay etmek, bu konuda şaka yapmak “Kardeşin olunca senin pabucun dama atılacak” gibi empatik olmayan çocuğu zor durumda bırakacak davranışlarda bulunulacaktır. Ailenin bu konuda çok duyarlı ve bilinçli davranması gerekmektedir.
Kardeşler Arasında ki Kıskançlık Yeni Bir Bebeğin Aileye Katılması Nedeniyle Yaşanılıyorsa;
• Anne-baba yeni bir kardeşi olacağını hamilelik sürecinde mutlaka söylemeli, çocuk bu konuyu başka birinden duymamalı,
• Çocuk kardeşi daha doğmadan annesinin hamilelik sürecinde kardeşi ile bir bağ kuramaz, ancak bebeğin isminin ne olacağı, onun giyeceği kıyafetlerin seçimi, odası gibi konularda onunla konuşulması bağ kurmaya başlamasını sağlayacaktır.
• Yeni kardeşinin doğması onun hayatında bazı şeyleri değiştirmemeli, odası, onunla geçirilen zaman, alışkanlıkları gibi.
• “Sessiz ol kardeşin uyuyor, gürültülü oynama kardeşin korkacak” gibi sözler söylememelidir.
• Eğer kardeşinin canını acıtacak davranışları oluyorsa, anne babanın sakin davranması, bu davranışa izin verilmeyeceğinin belirtilmesi gereklidir.
Büyük Çocuklar Arasında ki Kıskançlıklar Nasıl Önlenmeli?
• Büyük çocuklar arasında da kıskançlık görülür. Sadece büyük kardeşler değil, küçük kardeşlerde ağabey ya da ablalarını kıskanırlar. Küçük çocuklar da büyük kardeşin arkadaşlarını, okula gitmesini, onun derslerini, etkinliklerini kıskanırlar. Bu nedenle onların hayatını sabote etmeye çalışabilirler. Kitabına, defterine zarar verme, arkadaşlarının yanında onu zor durumda bırakacak davranışlarda bulunma gibi.
• Genellikle anne ve baba da çocuklarına karşı ön yargılı davranmakta “sorunu çıkaran ya da kavgayı başlatan” olarak bilinçli ya da bilinçli olmadan yargıladığı çocuğuna karşı mağduriyet yaratıyor duygusu yaşamaktadır. Diğerini de hep “mağdur oluyor” diye yaklaşmaktadır.
• Bazen anne- baba da kavgayı kışkırtır, mağdur olarak gördüğü çocuğunu korumaya başlar, “sende onun arkadaşlarının yanında onu zor durumda bırak”, “niye kendini dövdürüyorsun” gibi. Eğer ebeveynler taraf tutarsa diğer çocuk kardeşinden nefret edecektir.
• Bu nedenle, anne- babalar, çocukları arasında kavga olduğunda, kimin suçlu olduğunu bulmaya çalışmamalı, hakem rolü üstlenmemeli, taraf tutmamalı, mahkeme ortamına dönüştürmemeli, sanki biri mağdurmuş gibi davranmamalıdır.
• Çocukların arasındaki çatışmalarda, anne babanın sakin davranması gerekiyor. Öfkelenip çözümü sert ya da yıkıcı davranarak çözmeye çalışmaları onlara doğru model olmamaları, çocuğun doğru davranışı öğrenememesine neden olur. Kardeşine vuran çocuğunu durdurmak için “ona vurmak” ya da birbirlerine bağıran çocuklarına bağırarak “susun” demek gibi. Bu davranış birbirlerine karşı düşmanlığı ya da öfkeyi çok artıracaktır.
• Anne ve baba çocukları arasında ki kavgaları engellemek için, sorunu doğru tanımlamalı, çocukların ihtiyacına duyarlı olmalı, ikisine de eşit mesafede davranmalı, ikisiyle de empati kurabilmelidir. Sorunun doğru tanımlanması çözümün kolay bulunmasını sağlayacaktır.
UNUTMAYIN ÇOCUKLARINIZ SORUNLARLA BAŞ ETME BECERİLERİNİ SİZDEN ÖĞRENİYORLAR.
• Çocukların beraber yapabilecekleri etkinlikleri bulup, iyi anlaşabilecekleri gösterilmelidir.
• Çocuklar çatışma yaşasa da, bir arada olmadıklarında, ayrı kaldıklarında birbirlerini özlerler, başka çocuklar tarafından olumsuz bir davranışa maruz kaldıklarında birbirlerini korurlar. Bu şekilde davranmaları aslında birbirlerini sevdiklerini de gösterir. Anne ve babalar böyle durumlarda çocuklara “birbirlerini özledikleri ya da koruduklarını” söyleyerek kardeşler arasındaki yakınlığı artırıcı davranışlarda mutlaka bulunmalıdırlar.
Aile Danışmanlığı ya da Pedagojik / Psikolojik Destek Alınması Gereken Durumlar:
• Anne- baba, çocukları arasında ki çatışmayı durduramıyorsa,
• Anne- baba bu çatışmadan çok etkileniyor, sakin davranamıyorsa,
• Çocuklar arasında çatışma olduğunda anne baba tutarsız davranıyorsa,
• Çocuklardan birinde ya da hepsinde davranış problemleri görülüyorsa,
• Çocukta içe kapanma, regresyon görülüyorsa, (altını ıslatma, tırnak yeme, mide ağrıları, mide bulantısı, bebeksi konuşma gibi)
• Çocukta akademik sorunlar başlamışsa, okula gitmek istemiyorsa,
• Çocuk, anne- babasına, kardeşine, arkadaşlarına karşı öfke patlamaları yaşıyorsa, şiddet eğilimi, zarar verici davranışlar görülüyorsa,
• Özgüveni ile ilgili sorunlar yaşamaya başlamışsa,
• Anne babasının sevgisini çok sorguluyor ya da hiç sevilmediği ile ilgili yargıları varsa,
• Anneye, babaya, aileden birine ya da okulda öğretmenine, onları kaygılandıran konuşmalar yapıyorsa, (kardeşim ölse keşke ya da ben ölsem gibi)
• Sevdiği etkinlikleri yapmak istemiyorsa içe kapanmışsa profesyonel destek almaktan çekinmeyin, ertelemeyin. Eğer çocuğunuz bu desteğe karşı dirençliyse yardım almak istemiyorsa mutlak anne baba olarak siz destek alın.
Çocuklar Yardım Almaya Direnç Gösteriyorlarsa Ne Yapılabilir?
- Çocuğunuza bir uzmana gideceğinizi, bu uzmanın sorunlarınızla ilgili olarak size yardımcı olacağını söylemelisiniz. Yaşı ne olursa olsun "Yaşadığımız problemlerle ilgili bize yol gösterecek bir uzmana gidiyoruz" açıklaması yapılmalıdır.
- Terapiye alınmadan çocuğunuza, görüşme hakkında bilgi vermeli, yaşadığı kaygı ya da olumsuz duygularla ilgili olarak, uzmanın ona yardım edeceği anlatılmalıdır. Örneğin; sana oyuncaklar verecek, resim yapmanı isteyecek, seninle konuşacak gibi açıklamalarda bulunulmalıdır.
- Çocuklarla çalışıldığında aile görüşmeleri de yapıldığı için, çocuğunuza "bizim de danışacağımız şeyler var" diyebilirsiniz. Çocuk ortak bir sorun için gidildiğini bilirse daha rahat olacaktır. Ayrıca anne-babanın terapi süreci ile ilgili tutumu; duygu, düşünce ve davranışları da çocuğa yansır. Anne-baba gergin ya da bir uzmana gitmek konusunda kaygılıysa, çocukta gergin ve kaygılı olacaktır. Dolayısıyla; önce ailenin bu durumu kabullenip, rahat olması gerekmektedir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kardeş Kıskançlığının Sebepleri ve Kardeş Kıskançlığı Karşısında Neler Yapılabilir" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
