Kardeş Kıskançlığı ve Dengeli Kardeş İlişkisi İçin Sağlıklı Yaklaşımlar
Kardeş Kıskançlığı Ve Dengeli Kardeş İlişkisi İçin Sağlıklı Yaklaşımlar
Kardeş olmak nedir?
Kardeş olma kavramını iki şekilde düşünebiliriz kan bağı olan kişilerle olan kardeşliğimiz, kan bağı olmayan kişilerle kardeş olma kavramları vardır.
Dünyada bir çok kişi kan bağı kardeşliği ile iç içe bir yaşam sürmektedir. İnsanların kardeşleriyle olan ilişkileri daha sonraki yaşamında bir çok konuda belirleyicilik göstermektedir.
Kardeşler arasında kurulan olumlu bağ ya da bazı olumsuzlukların olmasının nedeni, ailelerin çocuklarını büyütürken göstermiş oldukları olumlu, olumsuz davranışlar belirlemektedir.
Kardeş ilişkilerini şimdiki zamandan ve geleceği etkilemesi sebebiyle anne babaların çok çocuklu aile kavramı içeresinde sağlıklı ve dengeli bir duygusal ve davranış örüntüsü sergilemeleri bu sebeple çok yüksek oranda önem arz etmektedir.
Sevgi, saygı ile güven ilişkisi geliştirilmiş sağlıklı kardeş ilişkilerine sahip bireylerin ilerleyen yaşamlarında da kıskançlık, öfke, saldırganlık gibi olumsuz duygu ve davranışların olmamaktadır, bu bireylerde aitlik, dostluk, hoşgörü, yardımseverlik, sevgi verebilen, değerlilik gibi olumlu duygu ve davranışlara sahiplerdir.
Genellikle aile danışmanlığına gelen danışanlarım sorunlar oluştuktan sonra seanslara gelmektedirler bu konuda yazma amacım sorunlar oluşmadan çok çocuklu ailelere yardımcı olmayı hedeflemekteyim.
Kıskançlığın tanımı: kişinin sevdiği kişiyi başkasıyla paylaşmaya katlanamaması olarak tanımlamıştır. (Yörükoğlu, 2010)
Her birey kendi öznel dünyasında biricik ve tektir ve tüm iyilikleri hak etmektedir.
Kardeşler arasında sağlıklı denge kurulamadığında ne olur?
Sağlıklı ve dengeli kurulan kardeş ilişkilerinde bir ömür boyu olumlu anlamda gelişerek zamanla dostluğa, karşılıklı yardımlaşmaya doğru gelişen mutlu bir ilişki olur. Fakat dengesiz bir yaklaşımla büyütülen kardeş ilişkilerinde, rekabet, çekememezlik, incinmişlik ,mutsuzluk yaşanır zamanla da kardeş ilişkisi kopar ve kardeş ilişkisinde kin ve öfke gibi ciddi duygular yer alır.
Aile Arabuluculuğu danışmalarımda bu tür sorunlar yaşayan bireylerle bir çok çalışmalar yapmaktayım özellikle birlikte aile işleri yapan ya da miras gibi konularda ciddi çekişmeler ve mutsuzluklara seans odasında şahit olmak çok üzücü oluyor.
Kardeş İlişkilerinde Sağlıklı Ebeveyn Sorgulaması:
Bir çok ebeveynin sergilemiş oldukları davranışlarının doğru ya da yanlış olduğunu anlamaları için öncelikle ebeveynin kendi yaşamını anlamasının çok önemli olduğunu inanıyorum.
Bir çok konuda olduğu gibi bu konuda da çocuğunu yetiştiren ebeveynin kendi hayatından başlayarak anlamaya çalışmak çok önemli çünkü ebeveyn davranışlarını belirleyen tutumlar o ebeveynin kendi ailesindeki kardeş ilişkilerindeki duygu ve davranış örüntüsü nasılsa genelde ebeveynler ya aynısını ya da tersini yapma eğilimi göstermektedirler .
Örneğin ailesinde kardeş ilişkileri kopuksa çocuklarının ilişkilerine aşırı müdahale eden ve kontrol eden bir tutum sergileyebilmektedir, bu tutumlarda çoğu zaman çocukların kardeş ilişkilerinin gelişmesi konusunda sekteye uğramasına sebep olmaktadır.
Örneğin Çoğunlukla gelinen sonuçta özellikle büyük çocuğa yüklenen misyonda daima koruyup, gözetme ve affetme üzerine, küçücük çocuklardan büyük bir erdemli davranışlar beklenmektedir. Bu tür davranışlara maruz kalan çocukları gözlemlediğimde genellikle kardeşine karşı öfke ve kıskançlık gelişmesine sebebiyet vermektedir, konuyu şikayet eden çocuk kendisini sevilmediğini hissetmekte ve kardeşi ile rekabet halinde bir duygu geliştirdiğini gözlemlemekteyim.
Çocuğunuz yeterince sevildiğini ve değer verildiğini her koşulda koşulsuz kabul edildiğinde en derinden hissetmesi , her bireyin en derinden biricik ve tek olduğunu bilmesi onu güvende hissettirerek derin bir iç huzur yaşamasını sağlar.
Çocuklarınıza yaklaşırken bu farkındalıkla hareket etmeniz çok önemli. Bu farkındalığı her koşulda ve her yerde içinize yerleştirerek, çocuklarınız arasındaki adil dengeyi sağlarken rehberiniz olarak kullanmayı tavsiye ediyorum .
En Başta Yapılması Gerekenler:
ikinci çocuk düşünülmeye başlandığında, kardeş olmakla ilgili bir çok yaşamsal planlamalarında yapılması öncelikle çok önemlidir. İşe öncelikle çocuğunuz yaş özelliklerin öğrenmekten başlayabilirsiniz. Çocukların kıskançlık duyguları iki yaşından itibaren başlayabilir. Kardeşler arasında yaş farkı ne kadar az ise kıskançlık duygusunu hissetmek o kadar artmaktadır. Çocuklarda en sıkılıkla yaşanılan duygu sevilmediğini hissetmektir.
Ebeveyn çocuğunun yanında başka çocuğu da sevse ilgilense aynı duyguları yaşarlar. Kıskançlık duygusu yaşayan çocuk derin bir mutsuzluk yaşayarak bu durum zaman içerinde davranış bozukluğuna doğru gidebilir vaktinde çözümlenmesi çok önemlidir.
Kardeşi Olacağını Ne Zaman Söylemeliyim ? Nasıl Söylemeliyim?
Yeni bir çocuk sahibi olmaya ve kardeş yapılmasına karar verdiğimiz aşamada bu konuda bilgi sahibi olarak işe başlamamız çok önemli, uzak durulması gereken konular, kardeşinin olmasını ister misin? Ya da çocuğun kardeş talep etmesi gibi ifadelerden uzak durulması çünkü böylesine ciddi bir konuda karar vermek ebeveynin sorumluluğundadır.
Eve Kardeş Geliyor
Çocuklarda görülen kardeş kıskançlığının ilk başlangıcı annenin karnının belirginleşmeye başlaması ile başlar bebeğin doğumu ile artar kardeşin konuşmaya başlaması evrelerinde doruk noktasına doğru yükselir , bütün bunların yaşanması doğal bir süreçtir mutlaka, kardeş kıskançlığının yoğun yaşanması ve doruk noktasına çıkmasına ebeveynlerin ve çevredeki diğer kişilerin yanlış tutumları ile olmaktadır.
Kardeşin olacağı haberinden önce, çocuğunuzun doğumu ile ilgili hikayeyi doğum fotoğraflarının olduğu albüm ve varsa videolarla destekleyerek on beş gün süre ile her gün anlatın farklı yaş aralıkları ile kronolojik bir sıra ile her gün yapın bu konuşmayı bu konuşmaların kardeş açıklaması yapılmadan önce olmasına özen gösterin.
Annenin karnı belirginleştiğinde işe gittiği zamanlarda çocukta onunla gitmek isteyebilir endişelenmeyin onunda sizin karnınızda olduğunu gösteren fotoğrafları gösterin vakti geldiğinde kardeşinin de doğacağını ve artık annenin karnında olmayacağını çocuğunuzun yaşına uygun bir biçimde anlatın . Kardeşinin ne zaman doğacağı ile ilgili sorular soruyorsa bütün bir yılı gösteren takvimde işaretlemeler yaparak anlamasını sağlayabilirsiniz.
Çocuklarda Kardeş Kıskançlığı Yaşadığını Gösteren Belirtiler
• Bulunduğu yaştan geriye doğru bir evrimle olur. Bebeksi konuşmalar, altını ıslatma, bez takılmasını istemek vb.
• Kendine yemek yedirilmesini istemek ya da biberonla süt içmeyi istemek gibi yaş özelliğini temsil etmeyen taleplerde bulunabilir.
• Uyku bozuklukları görülebilir , uyku saatine itiraz etmek ya da yatağında uyumayı ret etmek davranışları gösterebilir.
• Huzursuz duygular ve davranışlar sergileyebilir, huysuzluk, agresif davranışlar ya da içe kapanık davranışlarda gözlemlenebilir.
• Tırnak yemek, kekelemek gibi davranışlarda bulunabilir.
• Fizyolojik rahatsızlıklar gözlemlenir mide bulantısı, karın ağrısı, ateş yükselmesi gibi.
• Kardeşi ile, aşırı ilgili ya da aşırı ilgisiz davranışlarda bulunabilir.
• Kardeşine karşı öfkeli davranışlar sergileyebilir.
• Kendi günlük rutinlerini yapmayı istemeyebilir örneğin okula gitmek istemeyebilir banyo yapmak istemeyebilir.
• Hayvanlara zarar verme eğilimi gösterebilir.
• Yaşı büyüdükçe kardeşini her fırsatta geri planda tutma büyüklenmeci davranışlar gösterme, kardeşine karşı kavga çıkartmak, yalan söyleme gibi davranışlar sergileyebilirler.
Kardeş Sıralamasına Göre Farklı Psikolojik Yapılar
1.Büyük Çocuk : Ailenin ilk çocuğu olmanın avantajları ve dezavantajları vardır. Avantajlarına bakacak olursak bir çok anne baba ilk çocuğuna daha fazla özen göstermiştir belki daha fazla ilgi alaka görmüştür özellikle geniş ailenin ilk çocuğu olduğunu düşünürsek herkes onu çok sevmiştir çok ilgilenmiştir.
Bu şekilde büyüyen ilk çocuk aileye yeni bir kardeşin gelmesiyle tacı elinden alınmış kral ya da kraliçe gibidir. Tabi ki ilk çocuk olmanın dezavantajları da vardır ebeveynlerin ilk çocuk yetiştirme konusundaki bilgi ve deneyim eksikliğinden kaynaklanan bazı olumsuzluklar olabilir bu durumda bir çocukta bazı dengesizliklere ve tutarsızlıklara sebep olabilir daha mükemmeliyetçi yaklaşımlar olabilir daha az hoşgörü olabilir.
Genellikle ilk çocuk kardeşi olunca birden bire büyük bir çocuk oluverir çevresindeki insanlar farkında olmadan bazı sorumluluklar yüklerler sen artık büyüdün abla, abi oldun kardeşine yardımcı olman lazım ona göz kulak olmalısın hatta sonrasında bunu yapmadığı için de suçlayıcı davranışlara da maruz kalabilirler niye kardeşinle ilgilenmedin bak başına ne geldi gibi bir çok yetişkin terapilerindeki seanslarımda bu tür travmalara maruz kalmış olan büyük çocuğun şimdiki yaşantısında yetersizlik, başarısızlık, aşırı mükemmeliyetçi gibi olumsuz duygulara sahip olduğunu gözlemlemekteyim terapilerimde danışanlarımın yaşadıkları travmalar üzerinde konuştukça genellikle altında böyle olumsuz kardeş travmalar görülmektedir.
Örneğin, ailesi ile parka gitmişlerdir anne baba çocukla ilgilenmektense büyük çocuğa emanet etmiştir o da çocuktur ikisi parkta oynarken, küçük çocuk salıncaktan düşmüştür ve o esnada anne baba büyük çocuğa yüklenmiştir ‘’ kardeşine bakmadın düştü ‘’gibi suçlayıcı ifadelerde bulunurlar, bu travma ile yetişen bireyler yetişkin olduğunda diğerlerinin sorumluluklarını alma çabaları gösterdiğini gözlemlemekteyim anne babalar farkında olmadan yanlış mesajlar vermiştir.
Ortanca Çocuk
Ortanca çocuğun genellikle daha az sevgiye maruz kaldığını gözlemlemekteyim, ortanca çocuklarda uyum ve davranış bozukluğu görülme olasılığı daha yüksektir.
Ortanca çocuk ilk önce büyük kardeşle bir mücadeleye girer zamanla üçüncü çocuk olduğunda hak ettiği sevgiyi ebeveynlerinden karşılayamadığı ile ilgili duyguya kapılır zaman içeresinde de büyük çocukla kıyaslayıcı bir duruma doğru devam eder büyük kardeşi kadar yetenekli ve çalışkan olmadığı ile ilgili bazı geri bildirimlerde bulunması halinde de ortanca çocuk aile içeresinde kaybolmuşluk hisseder. Kendisini kıyaslayıcı bir yapı sergiler, ne büyük kardeş gibi yetenekli becerikli çalışkandır ne de küçük kardeşi gibi sevilebilir birisidir dolayısıyla ebeveynlerine karşı ve kardeşlerine karşı olumsuz duygu ve davranışlar sergiler.
Küçük Çocuk
En küçük çocuklar aile içeresinde en çok şımartılan, imtiyazlı daha az sorumluluk verilen çocuklardır bu sebeple de zaman içerisinde her zaman çocuk kalmakla ilgili davranışlar sergilerler .
Çocuğunuzda Kardeş İlişkisini Nasıl Geliştirebilirsiniz
Sağlıklı kardeş ilişki geliştirilmesi için ilk etapta sizin beklentilerinizin neler olduğunu anlamlandırarak işe başlayabilirsiniz, çocuğunuzun beklentisinin her zaman sevilmek! olduğunu aklınızdan çıkartmayın.
Çocuğunuzun beklentisi tabi ki eskisi gibi sizinle birlikte keyifli , eğlenceli vakit geçirmektir. Bu nedenle söylemlerinize çok dikkat etmemizi tavsiye ediyorum , bebeği bahane ederek onu ötelemeyin. Çocuğunuz duygularını anlamaya çalışın ve onunla empati kurun, onun katılmadığı hissetmediği duyguları tanımlamayın, Örneğin; Seni anlıyorum eskisi gibi daha çok birlikte zaman geçirmek istiyorsun. Sen benim için çok önemlisin, seni çok seviyorum, birazdan birlikte istediğin oyunu oynayacağız şimdi biraz meşgulüm olur mu?.
Kardeşini merak ediyor haklı olarak, belki de size yardımcı olarak işlerin çabuk bitmesi için kardeşi ile ilgili işleri yapma eğilimi gösterebilir, onu bu konuda aşırı övmeyin en nihayetinde oda çocuk farkında olmadan fazla sorumluluk almış olabilir ya da farkında olmadan kardeşine zarar verici bir şey yapabilir onu kendisinin meşgul olabileceği aktivitelere yönlendirin yaşına uygun bir şekilde oyun oynamak resim yapmak gibi mesela. Herhangi bir olumsuzluk olması ihtimalini gözlemdiyseniz, ani tepkiler vermeyin onun dikkatini dağıtarak oradan uzaklaştırabilirsiniz. Çocuğunuz sizin şefkatli, sakin tavırlarınızı gözlemlediğinde ve kendisine de vakit ayrıldığını hissettiğinde rahatlayacak ve iyi hissedecektir, mümkün olduğunca iki ebeveyn ve diğer yakınların desteği ile sağlıklı bir denge kurmaya çalışın.
Çocuklarınız arasında çıkan çekişme ve anlaşmazlıkları gözlemleyin şu sorulara cevap bulmaya çalışın, kim, kiminle, neden, nerede, nasıl ? Genellikle çocuklarınızın aralarındaki anlaşmazlıklar sebebini ve işleyişin nasıl olduğunu nedenlerini ve tekrarlayan olayları değerlendirin.
Çoğunlukla bu döngü her zaman aynı şekilde işliyordur . Örneğin, genellikle dışarıda başkaları varken anlaşmazlıklar oluyorsa, diyelim ki parkta ikisi vakit geçiriyor ve büyük olan kardeş kendisi ile aktivitelerde meşgul ve kardeşi bir yere gitmiş olsun, bu durum gerçekleştiğinde, büyük olan kızmayın o zaten üzülmüştür muhtemelen, diğer çocuğunuza gerekli sınırları koyun çünkü izin alınması gereken kişi ebeveyn olarak sizsiniz bunu unutmayın. Bu sorumluluğu büyük çocuğa verirseniz o çocuk tekrar kardeşi ile dışarıda yalnız olmak istemeyecektir. Siz ona kızmamış olsanız bile tekrar kardeşi sorumsuz davranışlarda bulunma ihtimaline karşı rahatsız hissedecektir.
Yetişkin danışmalarında büyük kardeş travmaların o kişi nasıl travmatize ettiğini bir çok kez seans odasında duyuyorum, özellikle beklenti kaygısını tetiklediğini gözlemledim. Çocuklarınızın sorun çıkma döngülerini fark ederek öncesinde tedbir almanız çık önemli böylece sorun çıkmadan durdurabilme şansına sahip olacaksınız .
En çok sorun çıkan alanlarla ve konularla ilgili çocuklarınızın yaşına uygun kurallar belirleyin ve sonuçları hakkında olası durumları onlara açıklayın ve kuraları yazılı bir şekilde onların görebileceği bir yere asın ve süreci takip edin, anlaşmazlık olduğunda sözünü ettiğiniz parka götürmeyin mesela. Çocuklarınızın sizi şikayet kutusuna çevirmesine müsaade etmeyin olası tedbirleri alın, sonrasında iyi geçinme sorumluluğunun onlara ait olduğunu fark ettirin. Çocuklarınızın aralarındaki anlaşmazlıkları bizzat çözmeye çalışmayın sadece öneri geliştirmeleri konusunda yardımcı olun, böylece sorun çözme becerisi geliştirmelerine katkı sağlamış olursunuz.
Çocuklarınız aralarındaki ilişkiyi sürekli gözlemleyin ilişkileri ile ilgili olumlu davranışlarını pekiştirici takdir cümleleri söyleyin ya da hoşlarına gidecek sürprizler yapın burada önemli olan iyi anlaşmadaki davranışın övülmesidir.
Hiç bir şekilde kıyaslayınız ifadelerde bulunmayın.
Birbirlerini özel hissedebilecekler etkinlikler planlayın kardeşleri günü partisi, birbirlerinin özel günlerinde hediye ve sürpriz hazırlıkları için onları teşvik edin. İş birliği yapabilecekleri etkinlikler planlayın.
Sağlıklı Mutlu Ve Dengede Kalın !
Meral YÜNCÜLER
Uzman Klinik Psikolog / Aile Terapisti
Kardeş olmak nedir?
Kardeş olma kavramını iki şekilde düşünebiliriz kan bağı olan kişilerle olan kardeşliğimiz, kan bağı olmayan kişilerle kardeş olma kavramları vardır.
Dünyada bir çok kişi kan bağı kardeşliği ile iç içe bir yaşam sürmektedir. İnsanların kardeşleriyle olan ilişkileri daha sonraki yaşamında bir çok konuda belirleyicilik göstermektedir.
Kardeşler arasında kurulan olumlu bağ ya da bazı olumsuzlukların olmasının nedeni, ailelerin çocuklarını büyütürken göstermiş oldukları olumlu, olumsuz davranışlar belirlemektedir.
Kardeş ilişkilerini şimdiki zamandan ve geleceği etkilemesi sebebiyle anne babaların çok çocuklu aile kavramı içeresinde sağlıklı ve dengeli bir duygusal ve davranış örüntüsü sergilemeleri bu sebeple çok yüksek oranda önem arz etmektedir.
Sevgi, saygı ile güven ilişkisi geliştirilmiş sağlıklı kardeş ilişkilerine sahip bireylerin ilerleyen yaşamlarında da kıskançlık, öfke, saldırganlık gibi olumsuz duygu ve davranışların olmamaktadır, bu bireylerde aitlik, dostluk, hoşgörü, yardımseverlik, sevgi verebilen, değerlilik gibi olumlu duygu ve davranışlara sahiplerdir.
Genellikle aile danışmanlığına gelen danışanlarım sorunlar oluştuktan sonra seanslara gelmektedirler bu konuda yazma amacım sorunlar oluşmadan çok çocuklu ailelere yardımcı olmayı hedeflemekteyim.
Kıskançlığın tanımı: kişinin sevdiği kişiyi başkasıyla paylaşmaya katlanamaması olarak tanımlamıştır. (Yörükoğlu, 2010)
Her birey kendi öznel dünyasında biricik ve tektir ve tüm iyilikleri hak etmektedir.
Kardeşler arasında sağlıklı denge kurulamadığında ne olur?
Sağlıklı ve dengeli kurulan kardeş ilişkilerinde bir ömür boyu olumlu anlamda gelişerek zamanla dostluğa, karşılıklı yardımlaşmaya doğru gelişen mutlu bir ilişki olur. Fakat dengesiz bir yaklaşımla büyütülen kardeş ilişkilerinde, rekabet, çekememezlik, incinmişlik ,mutsuzluk yaşanır zamanla da kardeş ilişkisi kopar ve kardeş ilişkisinde kin ve öfke gibi ciddi duygular yer alır.
Aile Arabuluculuğu danışmalarımda bu tür sorunlar yaşayan bireylerle bir çok çalışmalar yapmaktayım özellikle birlikte aile işleri yapan ya da miras gibi konularda ciddi çekişmeler ve mutsuzluklara seans odasında şahit olmak çok üzücü oluyor.
Kardeş İlişkilerinde Sağlıklı Ebeveyn Sorgulaması:
Bir çok ebeveynin sergilemiş oldukları davranışlarının doğru ya da yanlış olduğunu anlamaları için öncelikle ebeveynin kendi yaşamını anlamasının çok önemli olduğunu inanıyorum.
Bir çok konuda olduğu gibi bu konuda da çocuğunu yetiştiren ebeveynin kendi hayatından başlayarak anlamaya çalışmak çok önemli çünkü ebeveyn davranışlarını belirleyen tutumlar o ebeveynin kendi ailesindeki kardeş ilişkilerindeki duygu ve davranış örüntüsü nasılsa genelde ebeveynler ya aynısını ya da tersini yapma eğilimi göstermektedirler .
Örneğin ailesinde kardeş ilişkileri kopuksa çocuklarının ilişkilerine aşırı müdahale eden ve kontrol eden bir tutum sergileyebilmektedir, bu tutumlarda çoğu zaman çocukların kardeş ilişkilerinin gelişmesi konusunda sekteye uğramasına sebep olmaktadır.
Örneğin Çoğunlukla gelinen sonuçta özellikle büyük çocuğa yüklenen misyonda daima koruyup, gözetme ve affetme üzerine, küçücük çocuklardan büyük bir erdemli davranışlar beklenmektedir. Bu tür davranışlara maruz kalan çocukları gözlemlediğimde genellikle kardeşine karşı öfke ve kıskançlık gelişmesine sebebiyet vermektedir, konuyu şikayet eden çocuk kendisini sevilmediğini hissetmekte ve kardeşi ile rekabet halinde bir duygu geliştirdiğini gözlemlemekteyim.
Çocuğunuz yeterince sevildiğini ve değer verildiğini her koşulda koşulsuz kabul edildiğinde en derinden hissetmesi , her bireyin en derinden biricik ve tek olduğunu bilmesi onu güvende hissettirerek derin bir iç huzur yaşamasını sağlar.
Çocuklarınıza yaklaşırken bu farkındalıkla hareket etmeniz çok önemli. Bu farkındalığı her koşulda ve her yerde içinize yerleştirerek, çocuklarınız arasındaki adil dengeyi sağlarken rehberiniz olarak kullanmayı tavsiye ediyorum .
En Başta Yapılması Gerekenler:
ikinci çocuk düşünülmeye başlandığında, kardeş olmakla ilgili bir çok yaşamsal planlamalarında yapılması öncelikle çok önemlidir. İşe öncelikle çocuğunuz yaş özelliklerin öğrenmekten başlayabilirsiniz. Çocukların kıskançlık duyguları iki yaşından itibaren başlayabilir. Kardeşler arasında yaş farkı ne kadar az ise kıskançlık duygusunu hissetmek o kadar artmaktadır. Çocuklarda en sıkılıkla yaşanılan duygu sevilmediğini hissetmektir.
Ebeveyn çocuğunun yanında başka çocuğu da sevse ilgilense aynı duyguları yaşarlar. Kıskançlık duygusu yaşayan çocuk derin bir mutsuzluk yaşayarak bu durum zaman içerinde davranış bozukluğuna doğru gidebilir vaktinde çözümlenmesi çok önemlidir.
Kardeşi Olacağını Ne Zaman Söylemeliyim ? Nasıl Söylemeliyim?
Yeni bir çocuk sahibi olmaya ve kardeş yapılmasına karar verdiğimiz aşamada bu konuda bilgi sahibi olarak işe başlamamız çok önemli, uzak durulması gereken konular, kardeşinin olmasını ister misin? Ya da çocuğun kardeş talep etmesi gibi ifadelerden uzak durulması çünkü böylesine ciddi bir konuda karar vermek ebeveynin sorumluluğundadır.
Eve Kardeş Geliyor
Çocuklarda görülen kardeş kıskançlığının ilk başlangıcı annenin karnının belirginleşmeye başlaması ile başlar bebeğin doğumu ile artar kardeşin konuşmaya başlaması evrelerinde doruk noktasına doğru yükselir , bütün bunların yaşanması doğal bir süreçtir mutlaka, kardeş kıskançlığının yoğun yaşanması ve doruk noktasına çıkmasına ebeveynlerin ve çevredeki diğer kişilerin yanlış tutumları ile olmaktadır.
Kardeşin olacağı haberinden önce, çocuğunuzun doğumu ile ilgili hikayeyi doğum fotoğraflarının olduğu albüm ve varsa videolarla destekleyerek on beş gün süre ile her gün anlatın farklı yaş aralıkları ile kronolojik bir sıra ile her gün yapın bu konuşmayı bu konuşmaların kardeş açıklaması yapılmadan önce olmasına özen gösterin.
Annenin karnı belirginleştiğinde işe gittiği zamanlarda çocukta onunla gitmek isteyebilir endişelenmeyin onunda sizin karnınızda olduğunu gösteren fotoğrafları gösterin vakti geldiğinde kardeşinin de doğacağını ve artık annenin karnında olmayacağını çocuğunuzun yaşına uygun bir biçimde anlatın . Kardeşinin ne zaman doğacağı ile ilgili sorular soruyorsa bütün bir yılı gösteren takvimde işaretlemeler yaparak anlamasını sağlayabilirsiniz.
Çocuklarda Kardeş Kıskançlığı Yaşadığını Gösteren Belirtiler
• Bulunduğu yaştan geriye doğru bir evrimle olur. Bebeksi konuşmalar, altını ıslatma, bez takılmasını istemek vb.
• Kendine yemek yedirilmesini istemek ya da biberonla süt içmeyi istemek gibi yaş özelliğini temsil etmeyen taleplerde bulunabilir.
• Uyku bozuklukları görülebilir , uyku saatine itiraz etmek ya da yatağında uyumayı ret etmek davranışları gösterebilir.
• Huzursuz duygular ve davranışlar sergileyebilir, huysuzluk, agresif davranışlar ya da içe kapanık davranışlarda gözlemlenebilir.
• Tırnak yemek, kekelemek gibi davranışlarda bulunabilir.
• Fizyolojik rahatsızlıklar gözlemlenir mide bulantısı, karın ağrısı, ateş yükselmesi gibi.
• Kardeşi ile, aşırı ilgili ya da aşırı ilgisiz davranışlarda bulunabilir.
• Kardeşine karşı öfkeli davranışlar sergileyebilir.
• Kendi günlük rutinlerini yapmayı istemeyebilir örneğin okula gitmek istemeyebilir banyo yapmak istemeyebilir.
• Hayvanlara zarar verme eğilimi gösterebilir.
• Yaşı büyüdükçe kardeşini her fırsatta geri planda tutma büyüklenmeci davranışlar gösterme, kardeşine karşı kavga çıkartmak, yalan söyleme gibi davranışlar sergileyebilirler.
Kardeş Sıralamasına Göre Farklı Psikolojik Yapılar
1.Büyük Çocuk : Ailenin ilk çocuğu olmanın avantajları ve dezavantajları vardır. Avantajlarına bakacak olursak bir çok anne baba ilk çocuğuna daha fazla özen göstermiştir belki daha fazla ilgi alaka görmüştür özellikle geniş ailenin ilk çocuğu olduğunu düşünürsek herkes onu çok sevmiştir çok ilgilenmiştir.
Bu şekilde büyüyen ilk çocuk aileye yeni bir kardeşin gelmesiyle tacı elinden alınmış kral ya da kraliçe gibidir. Tabi ki ilk çocuk olmanın dezavantajları da vardır ebeveynlerin ilk çocuk yetiştirme konusundaki bilgi ve deneyim eksikliğinden kaynaklanan bazı olumsuzluklar olabilir bu durumda bir çocukta bazı dengesizliklere ve tutarsızlıklara sebep olabilir daha mükemmeliyetçi yaklaşımlar olabilir daha az hoşgörü olabilir.
Genellikle ilk çocuk kardeşi olunca birden bire büyük bir çocuk oluverir çevresindeki insanlar farkında olmadan bazı sorumluluklar yüklerler sen artık büyüdün abla, abi oldun kardeşine yardımcı olman lazım ona göz kulak olmalısın hatta sonrasında bunu yapmadığı için de suçlayıcı davranışlara da maruz kalabilirler niye kardeşinle ilgilenmedin bak başına ne geldi gibi bir çok yetişkin terapilerindeki seanslarımda bu tür travmalara maruz kalmış olan büyük çocuğun şimdiki yaşantısında yetersizlik, başarısızlık, aşırı mükemmeliyetçi gibi olumsuz duygulara sahip olduğunu gözlemlemekteyim terapilerimde danışanlarımın yaşadıkları travmalar üzerinde konuştukça genellikle altında böyle olumsuz kardeş travmalar görülmektedir.
Örneğin, ailesi ile parka gitmişlerdir anne baba çocukla ilgilenmektense büyük çocuğa emanet etmiştir o da çocuktur ikisi parkta oynarken, küçük çocuk salıncaktan düşmüştür ve o esnada anne baba büyük çocuğa yüklenmiştir ‘’ kardeşine bakmadın düştü ‘’gibi suçlayıcı ifadelerde bulunurlar, bu travma ile yetişen bireyler yetişkin olduğunda diğerlerinin sorumluluklarını alma çabaları gösterdiğini gözlemlemekteyim anne babalar farkında olmadan yanlış mesajlar vermiştir.
Ortanca Çocuk
Ortanca çocuğun genellikle daha az sevgiye maruz kaldığını gözlemlemekteyim, ortanca çocuklarda uyum ve davranış bozukluğu görülme olasılığı daha yüksektir.
Ortanca çocuk ilk önce büyük kardeşle bir mücadeleye girer zamanla üçüncü çocuk olduğunda hak ettiği sevgiyi ebeveynlerinden karşılayamadığı ile ilgili duyguya kapılır zaman içeresinde de büyük çocukla kıyaslayıcı bir duruma doğru devam eder büyük kardeşi kadar yetenekli ve çalışkan olmadığı ile ilgili bazı geri bildirimlerde bulunması halinde de ortanca çocuk aile içeresinde kaybolmuşluk hisseder. Kendisini kıyaslayıcı bir yapı sergiler, ne büyük kardeş gibi yetenekli becerikli çalışkandır ne de küçük kardeşi gibi sevilebilir birisidir dolayısıyla ebeveynlerine karşı ve kardeşlerine karşı olumsuz duygu ve davranışlar sergiler.
Küçük Çocuk
En küçük çocuklar aile içeresinde en çok şımartılan, imtiyazlı daha az sorumluluk verilen çocuklardır bu sebeple de zaman içerisinde her zaman çocuk kalmakla ilgili davranışlar sergilerler .
Çocuğunuzda Kardeş İlişkisini Nasıl Geliştirebilirsiniz
Sağlıklı kardeş ilişki geliştirilmesi için ilk etapta sizin beklentilerinizin neler olduğunu anlamlandırarak işe başlayabilirsiniz, çocuğunuzun beklentisinin her zaman sevilmek! olduğunu aklınızdan çıkartmayın.
Çocuğunuzun beklentisi tabi ki eskisi gibi sizinle birlikte keyifli , eğlenceli vakit geçirmektir. Bu nedenle söylemlerinize çok dikkat etmemizi tavsiye ediyorum , bebeği bahane ederek onu ötelemeyin. Çocuğunuz duygularını anlamaya çalışın ve onunla empati kurun, onun katılmadığı hissetmediği duyguları tanımlamayın, Örneğin; Seni anlıyorum eskisi gibi daha çok birlikte zaman geçirmek istiyorsun. Sen benim için çok önemlisin, seni çok seviyorum, birazdan birlikte istediğin oyunu oynayacağız şimdi biraz meşgulüm olur mu?.
Kardeşini merak ediyor haklı olarak, belki de size yardımcı olarak işlerin çabuk bitmesi için kardeşi ile ilgili işleri yapma eğilimi gösterebilir, onu bu konuda aşırı övmeyin en nihayetinde oda çocuk farkında olmadan fazla sorumluluk almış olabilir ya da farkında olmadan kardeşine zarar verici bir şey yapabilir onu kendisinin meşgul olabileceği aktivitelere yönlendirin yaşına uygun bir şekilde oyun oynamak resim yapmak gibi mesela. Herhangi bir olumsuzluk olması ihtimalini gözlemdiyseniz, ani tepkiler vermeyin onun dikkatini dağıtarak oradan uzaklaştırabilirsiniz. Çocuğunuz sizin şefkatli, sakin tavırlarınızı gözlemlediğinde ve kendisine de vakit ayrıldığını hissettiğinde rahatlayacak ve iyi hissedecektir, mümkün olduğunca iki ebeveyn ve diğer yakınların desteği ile sağlıklı bir denge kurmaya çalışın.
Çocuklarınız arasında çıkan çekişme ve anlaşmazlıkları gözlemleyin şu sorulara cevap bulmaya çalışın, kim, kiminle, neden, nerede, nasıl ? Genellikle çocuklarınızın aralarındaki anlaşmazlıklar sebebini ve işleyişin nasıl olduğunu nedenlerini ve tekrarlayan olayları değerlendirin.
Çoğunlukla bu döngü her zaman aynı şekilde işliyordur . Örneğin, genellikle dışarıda başkaları varken anlaşmazlıklar oluyorsa, diyelim ki parkta ikisi vakit geçiriyor ve büyük olan kardeş kendisi ile aktivitelerde meşgul ve kardeşi bir yere gitmiş olsun, bu durum gerçekleştiğinde, büyük olan kızmayın o zaten üzülmüştür muhtemelen, diğer çocuğunuza gerekli sınırları koyun çünkü izin alınması gereken kişi ebeveyn olarak sizsiniz bunu unutmayın. Bu sorumluluğu büyük çocuğa verirseniz o çocuk tekrar kardeşi ile dışarıda yalnız olmak istemeyecektir. Siz ona kızmamış olsanız bile tekrar kardeşi sorumsuz davranışlarda bulunma ihtimaline karşı rahatsız hissedecektir.
Yetişkin danışmalarında büyük kardeş travmaların o kişi nasıl travmatize ettiğini bir çok kez seans odasında duyuyorum, özellikle beklenti kaygısını tetiklediğini gözlemledim. Çocuklarınızın sorun çıkma döngülerini fark ederek öncesinde tedbir almanız çık önemli böylece sorun çıkmadan durdurabilme şansına sahip olacaksınız .
En çok sorun çıkan alanlarla ve konularla ilgili çocuklarınızın yaşına uygun kurallar belirleyin ve sonuçları hakkında olası durumları onlara açıklayın ve kuraları yazılı bir şekilde onların görebileceği bir yere asın ve süreci takip edin, anlaşmazlık olduğunda sözünü ettiğiniz parka götürmeyin mesela. Çocuklarınızın sizi şikayet kutusuna çevirmesine müsaade etmeyin olası tedbirleri alın, sonrasında iyi geçinme sorumluluğunun onlara ait olduğunu fark ettirin. Çocuklarınızın aralarındaki anlaşmazlıkları bizzat çözmeye çalışmayın sadece öneri geliştirmeleri konusunda yardımcı olun, böylece sorun çözme becerisi geliştirmelerine katkı sağlamış olursunuz.
Çocuklarınız aralarındaki ilişkiyi sürekli gözlemleyin ilişkileri ile ilgili olumlu davranışlarını pekiştirici takdir cümleleri söyleyin ya da hoşlarına gidecek sürprizler yapın burada önemli olan iyi anlaşmadaki davranışın övülmesidir.
Hiç bir şekilde kıyaslayınız ifadelerde bulunmayın.
Birbirlerini özel hissedebilecekler etkinlikler planlayın kardeşleri günü partisi, birbirlerinin özel günlerinde hediye ve sürpriz hazırlıkları için onları teşvik edin. İş birliği yapabilecekleri etkinlikler planlayın.
Sağlıklı Mutlu Ve Dengede Kalın !
Meral YÜNCÜLER
Uzman Klinik Psikolog / Aile Terapisti
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kardeş Kıskançlığı ve Dengeli Kardeş İlişkisi İçin Sağlıklı Yaklaşımlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Meral YÜNCÜLER'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Meral YÜNCÜLER'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
