Çocuklara tuvalet eğitimini öğretmek her anne için bir sorun olmuştur. Bazı çocuklar üç yaşına geldiklerinde bazıları ise beş yaşında tuvaletini kontrol etmeyi öğrenir. Farklı gelişen çocuklarda bu daha da uzun bir süreyi kapsayabilmektedir. Peki neden çocuklar arasında bu tuvaleti öğrenme yaşı farklılık gösteriyor. Bunun birkaç sebebi olabilir:

- Çocuğun kas kontrolündeki zayıflık
- Çevresel faktörler
- Çocuğun kasları algılama ve anlamlandırmadaki güçlüğü
- Daha önceden yaşadığı olumsuz deneyimler
- Çocuktaki duyusal bozukluklar
- Çocukta tepkiselliğin oluşması

Çocukların gözünden bakmak gerekirse; kakalarını yaptıklarında kendilerine ait bir parçayı kaybetme korkusu, tuvaletin içine düşme, sifonun çıkardığı korkunç ses, acı duyma hissi, izlediği çizgi filmde hareket eden tuvalet vb. şeyleri düşündüklerinde tuvalet yapmak sanıldığı kadar kolay değildir.

☺ Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun takvim yaşı değil, çocuğun hazır bulunuşluk düzeyi ve kaslarının gelişimini göz önünde tutmanız çok önemlidir.

- Sakin kuytu bir köşede yapma
- Sadece bezine yapma
- Bez çıkınca altını ıslatmama
- Uzun süreli çişini tutma
- Bezi kirlenince rahatsız olma
- Çişini yaparken çişini yapıp tutma yeniden yapma
- Kirli bezden rahatsızlığı çekiştirerek/işaretle anlatma yada söyleme gibi davranışlar size başlamak için ipucu olabilir.

☺ Sıcak havalarda tuvalet eğitimine başlayın.

☺ Çocuklara tuvalet eğitimi verilirken önce gündüz çişlerini kontrol etme ile başlanmalıdır. Daha sonra gece çişine geçilmeli ve en sonunda kaka eğitimine başlanmalıdır. Gece çiş eğitimi sırasında gece verilen sıvı alımı azaltılmalıdır. Çocuk kuru uyandığında ödüllendirilmelidir. Başlangıç aşamasında haftada iki kere yatağa kaçırmak normaldir.

☺ Öncelikli olarak çocuğunuzun hangi aralıklarla çiş yaptığını belirleyin. Bunun için bir çizelge kullanabilirsiniz. Çocuğunuz bir saat arayla mı yada iki saat arayla mı yapıyor?

☺ Çocuğunuzun tuvalet kavramını anlaması için ona model olun. Çocuğun hem cinsleri ile tuvalete girmesi, tuvalette korkulacak bir şey olmadığını anlamasına ve genellemesine yardımcı olur. Tuvaletini yapma konusunda onu motive edin.

☺ Çocuğunuz tuvalete oturmadan önce ona özel apartlar alarak çocuğun tuvaletin içine düşme korkusunu ortadan kaldırın. Apartların müzikli eğlenceli olmasına dikkat edin.Çocuğunuza seçtirebilirsiniz.


☺ Daha önceden olumsuz bir tuvalet deneyimi yaşamış bir çocuk için lazımlıkla başlayın. Lazımlık seçiminizde müzikli ve eğlenceli olsun. Lazımlığın yeri tuvalet de olmalıdır. Aşamalı olarak lazımlıktan tuvalete geçin.

☺ Kendini ifade edebilen çocuk için sözel olarak çişinin olup olmadığı sorulmalıdır. Sözel iletişimi olmayan çocuk içinse çişini yaptığı zaman dilimi belirlendikten sonra belli aralıklarla tuvalete götürülmeli ve 10-15 dk süren oturumlar yapılmalıdır. Tuvalette olduğunuz zaman içinde kitap okuyun, şarkı söyleyin. Çişini yaptığında motive etmeyi unutmayın.(Sticer, şeker, öpme, alkış, çizelgesini işaretleme vb.)

☺Erkek çocuklarda iş kazasını önlemek için tuvaletin içine pinpon topu atın ve topu hedef almasını öğretebilirsiniz.

☺ Tuvaleti bitince sözel yada beden diliyle anlatmasını öğretin.

☺ Temizlik için sizi beklemeli yada çağırmalıdır. Yaşı büyüdüğü zaman kendisi temizliği yapmalıdır.

☺ Tuvalet sifonunu kendi çeksin.

☺ Ellerini yıkasın. Giysilerini tuvalette çıkarıp, tuvalette giymeli. Çocuğunuz artık bu kazanımları yapıyorsa sözel hatırlatmaları azaltmayı unutmayın.

☺ Tuvaleti yaparken kapının kapalı olmasına özen gösterin.

☺ Çocuğunuz tuvaletini altına yaptığı zaman sözel yada fiziksel şiddet uygulamak tepkiselliğe yol açacağı gibi süreci de uzatacaktır. Altına kaçırdığı zaman iç çamaşırlarını çocuğunuza çıkartmak, ödülden mahrum bırakmak gibi yöntemler daha etkilidir.

☺ Başlangıçta çocuğunuz size direnebilir. Tuvalete yada alıştırma külotlarına yapmaya bilir. Bezi takılınca bezine yapar. Bu durumda bezi takmayıp sık sık tuvalete götürün. Kararlı ve net olun.

☺Çocuğunuzun sokakta pet şişeye, parka yada tuvalet dışında farklı yerlere çişini/kakasını yapmasına izin vermeyin. Bu onda davranış problemlerine sebep olacaktır.

☺ Erken yaşta başlanmayan tuvalet eğitimi alışkanlığını ilerleyen yaşlarda kazandırmak zor olabilmektedir. Ebeveyn yılmadan ileride rahat etmek istiyorsa kararlı ve net bir tutum içinde olmalıdır. Unutulmaması gereken nokta, tuvalet eğitimi zaman alan bir gelişimdir.


Sorularınız için farkligelisencocuklar@gmail.com adresine mail atabilirsiniz.

BİRCAN TAVAS
Bireysel Eğitim Uzmanı-Özel Eğitim

www.farkligelisencocuklar.blogspot.com facebook/farklıgelişençocuklar